Het Zeeuwse burggraafschap bespeeld te worden. U kunt zich daar zelf van gaan overtuigen tijdens de kerkdien sten of tijdens één van de concerten, die in de Onze Lieve Vrouwekerk worden ge- Tekst: S. Z. Laten we eens in een ander thema duiken dan de inflatie, de werkloosheid en de politiek van vandaag-de-dag. Voor ieder die zich interesseert voor de geschiedenis is dat niet zo moeilijk; men vindt legio parallellen tussen wat eeuwen geleden plaats vond en wat we nu te horen en te zien geven. Dit jaar speelt op 8 oktober Herman van Vliet en op 17 december geeft Willem Hendrik Zwart een Kerstconcert. krijgen in onze huiskamers. De strijd tussen Vlaanderen en Holland om Zeeland bewes ten Schelde in de dertiende eeuw werd even knap en fel gevoerd als thans de strijd om de westelijke Jordaanoever. De Graaf van Holland had een vertegen woordiger in Zeeland: de burggraaf. Rond 1200 hoopte de graaf door middel van een burggraaf meer vat op Zeeland te krijgen. Hugo van Voorne werd door de Zeeuwen verjaagd, moest later toch worden geaccep teerd, zij het min of meer als executief ambtenaar van de Graaf; zie de keur uit 1256. De Zeeuwse burggraaf mocht geen recht spreken, maar wel delinquenten opsporen, achtervolgen, hun huis verwoesten, hun goederen verbeurd verklaren. De vierschaar (graaf en leenmannen) presideerde; de burg graaf adviseerde en werd erbij geroepen. Hij kreeg 1/8 van de inkomsten uit het grafelijk gebied: Zeeland tussen de Bornisse en de Hedensee. De heren van Voorne waren lang burggraaf van Zeeland, ze er kenden de leenhoogheid van de graaf, breidden hun in leen uitgegeven bezit op de Zeeuwse eilanden steeds verder uit. Ze waren trouwe aanhangers van de graven van Holland (over wie wij in onze geschie denisboekjes leerden); ze waren tot in de 14de eeuw aanzienlijke personages ook door eigen bezit; ze hadden de middelen en de macht om de rust in Zeeland te waarborgen; uitvoerende ambtenaren echter zonder mili taire- of rechtspraakbevoegdheden. Interessant zijn de vergelijkingen tussen het Zeeuwse en het nabije Vlaamse burg graafschap. Dit laatste was al veel eerder ontstaan, de Zeeuwse „castellanus" (die zelf geen grafelijke burcht had) had aan zienlijk minder macht: de graven van Hol land pasten er wel voor op, de macht van de Zeeuwse adel uit te laten groeien! Ze stelden soms een baljuw aan om in Zee land de rechtspraak uit te oefenen. Een poging van de Zeeuwse adel in 1290 om de leiding te nemen in hun (grotendeels anti-Hollandse) gebied mislukte; de graaf van Holland had moeite met het vinden van betrouwbare plaatsvervangers. Bijdrage XXXVII van het Instituut voor Middeleeuwse Geschiedenis der Rijksuniver siteit te Utrecht, door W. H. Lenselink en A. D. A. Monna, getiteld „Studies over het Zeeuwse en het Leidse burggraafschap" (uitgave H. D. Tjeenk Willink, Groningen, prijs 20,brengt de taken en bevoegd heden van de Zeeuwse burggraven ter sprake, met veel over het middeleeuwse Zeeland waarover slechts fragmenta rische feiten bekend zijn. „Die grave of syn burchgrave" en zijn rol „omme des lants nutscap" wordt ten voeten uit getekend; de citaten in het middeleeuws-Hollands zijn boeiend; de (hardhandige) wijze waarop door de „vier- scaere" recht werd uitgeoefend, en nog zo veel meerhet is boeiende lectuur, ten dele gecentreerd om personen „die te banne worden gedaen of bereden", en zich moe ten melden en verdedigen tegen de aan klachten. Sinds 1167 werd het jaargeding te Brugge gehouden, later in het dorp Zande tussen Veere en Middelburg. Met samenvattingen, literatuurlijsten en bijna vierhonderd notities een beeld van het burggraafschap van Zeeland tot 1328. Noot 171 bevat een fragment van het rijm boek van Melis Stoke uit 1297 over de (ver)woesting van Moermont, het kasteel van Jan van Renesse die voor de graaf was gedaagd maar niet zonder vrijgeleide wilde komen. Laat ik ophouden met citeren: bestel het boek en studeer erin, om zich een beeld te vormen van de actualiteiten van acht tot zes eeuwen geleden, in Zeeland! 8

Tijdschriftenbank Zeeland

Zeeland Magazine / Veerse Meer Gids | 1977 | | pagina 8