Fries orgel doet het best
inf t Zeeuwse
In Grote kerk in Tholen:
Tekst: Ineke van Loon Foto's: J. Berrevoets.
Tholen. Je kunt het je zo voorstellen. Dat je na een drukke dag
plotseling terecht komt in de buurt van de hervormde kerk van Tholen.
Dat je dan genietend rond de kerkmuren wandelt. Langs de fraai aange
legde plantsoenen, struiken en de eeuwenoude bomen. Sfeertje uit voorbije
eeuwen en dat ben je je ook bewust, wanneer je de stokoude kerk binnen
wandelt en als vanzelf je ogen blijven rusten op het prachtige orgel. Een
intrument, dat al evenzeer na een aantal omzwervingen en na roerige tijden
in de kerk van Tholen in oude glorie werd hersteld.
Evenals die kerk zelf, die ook zo het eer. en ander heeft meegemaakt sinds
de bouw rond 1400. Een kerk om trots op te zijn en een orgel om al even
verrukt naar te luisteren. En dat weten ze in Tholen.
President-kerkvoogd de heer P. J. Droger
gaat er eens goed voor zitten in de con
sistoriekamer om het verhaal te vertellen.
Hij is dan ook al meer dan 25 jaar pre
sident-kerkvoogd en heeft in die functie
een flink deel van de kerkrestauratie mee
gemaakt. Die restauratie duurde van 1946
tot 1959 en in dat laatste jaar- kwam
ook het orgel naar Tholen. Het was na
de oorlog vanuit Leeuwarden naar Does
burg verhuisd. In die tijd bestond binnen
de hervormde kerken het gebruik om ker
ken die niets van de oorlog hadden geleden,
kerken met oorlogsschade te laten adop
teren.
Zo'n relatie bestond er tussen Leeuwarden
en Doesburg. De Hervormde Gemeente in
Leeuwarden had in 1940 de oude Galileër-
kerk af laten breken en vond het oude
orgel niet zo passen in een spiksplinter
nieuwe kerk. Doesburg was door de oorlog
het orgel kwijtgeraakt en de kerk werd
zwaar beschadigd. Daarom werd het cadeau
van Leeuwarden dankbaar aanvaard. Het
herstel van de Doesburgse kerk duurde
echter nog erg lang en intussen lag het
orgel daar onder een afdakje in een kapot
geschoten kerk en werd er niet beter op.
Onhaalbaar.
Enkele jaren later kwam de restauratie
van de Thoolse kerk in volle gang. Tot
op dat moment was het gebouw altijd maar
voor een deel gebruikt en daar had mo
numentenzorg bezwaren tegen. De origi
nele ruimte werd in ere hersteld, maar
dat betekende ook dat de kerkruimte, nu
met het dwarsschip erbij, veel groter werd.
En daar was het bestaande orgel van
Tholen te klein voor. De enige oplossing
voor het kerkbestuur was, zo vertelt de
heer Droger, om een nieuw orgel te laten
bouwen en dat liep in de papieren.
100.000,zou het zeker gaan kosten.
Voor de kerkgemeente van Tholen die
toch al met een restauratie zat, die niet
goedkoop was een onhaalbare kaart.
Intussen was de hcofdarchitect van de
rijksdienst voor monumentenzorg helemaal
enthousiast over de kerk van Tholen ge
worden en hij vond dan ook dat in een
dergelijke kerk een monumentaal orgel zou
moeten komen. Hij herinnerde zich het
Leeuwarder orgel dat in Doesburg een kom
merrijk bestaan leidde en stelde tijdens
één van de vele bouwvergaderingen in Tho
len voor om contact op te nemen met
de kerkvoogdij van Leeuwarden. Het lukte.
Doesburg ging er ook mee akkoord en
verkocht het orgel voor de acceptabele
prijs van tienduizend gulden aan Tholen,
dat er, met subsidie, nog eens voor het
zesvoudige aan liet restaureren. In 1959
werd het orgel officieel in gebruik genomen
en toen bleek wat voor een prachtig in
strument de kerk rijker was geworden.
Een instrument, dat niet alleen mooi is
om naar te luisteren, maar ook mooi om
naar te kijken. Matgrijs, met blauw en
bladgoud versierd en een witte beelden
partij: engelen en vrouwenfiguren die Ge
loof, Hoop en Liefde symboliseren en van
Antwerpse makelij zijn.
Twee eeuwen stilte.
Hoewel het orgel van de Onze Lieve
Vrouwenkerk het grootste deel van haar
geschiedenis in het Friese heeft, had de
kerk, voor zover bekend, al sinds 1559
een orgel. In die jaren was dat nog maar
r««i
5
