'.I
gebrandmerkt te zijn, voor eeuwig uit de
stad verbannen.
In 1838 kwam er wat meer welvaart in
Brouwershaven. In dat jaar werd het Brou-
wershavensegat betond cn kwam de scheep-
vaarïoute voor Rotterdam en Dordrecht
over Brouwershaven te lopen. Er werd een
loodsdienst gevestigd. Nog staat er op de
haven een groot gebouw, waar eertijds deze
dienst gevestigd was. Niet minder dan on
geveer dertig horecabedrijven deden toen
goede zaken te Brouwershaven.
In 1873, na het graven van de Nieuwe Wa
terweg viel deze belangrijke bron van wel
vaart weg. De visserij hield het langer vol.
Tot voor enkele jaren terug werd de garna
lenvisserij vanuit Brouwershaven beoefend.
Er is tot op heden een bedrijf in Brouwers
haven dat de garnalen, welke nu van andere
vissersplaatsen aangevoerd worden, voor ex
port gereedmaakt. Tot aan 1953 werden veel
garnalen thuis door veel mensen gepeld en
het verdiende geld vormde zelfs in de
slechte tijd een goede bijverdienste.
Een van de best bewaarde gebouwen in
Brouwershaven is de Nederlands Hervorm
de Kerk. Volgens een op een balk gevonden
jaartal is deze pseudo-basiliek in 1296 ge
sticht. Historici twijfelen hier echter aan,
daar de bouwstijl veel overeenstemming
vertoont met andere kerken in den lande
die enkele eeuwen later gesticht zijn. We
zullen dit probleem de deskundigen maar
uit laten vechten en ons bepalen, tot wat
er in de kerk te zien is.
De kerk is na overleg met de kosteres te
bezichtigen, uiteraard tegen vergoeding. Zij
weet van elke steen en elke nis een verhaal
op te dissen en via haar door auto
didactiek verworven kennis gaan we er
rijker aan kennis van daan dan dat we ge
komen zijn. Voor zeer geïnteresseerde be
zoekers weet mevrouw De Jonge - Hoekman,
zo luidt de naam van de kosteres, enkele
prachtige verhalen op te halen uit de
historie van het kerkgebouw. Het gebouw
is qua bouwstijl georiënteerd op de Vlaams-
Brabantse Gothiek liet gebouw bestaat uit
een koorkerk een middenschip en twee zij
beuken. Over het gehele bouwwerk, zoals
het nu aan ons verschijnt, heeft men en
kele honderden jaren gebouwd. Dit bouwen
hing nauw samen met de economische toe
stand van de gemeente Brouwershaven. Was
er geld, dan werd er gebouwd. Werd er door
oorzaken zoals epidemieën, stadsbrand of
ongelukken met schepen op zee en slechte
visserij weinig verdiend, dan lag de bouw
weer een tijdje stil.
De geschiedenis van het kerkgebouw is
zeer nauw met die van de plaats zelf ver
weven. Het kerkgebouw vormt een spiegel
van Brouwershavens historie.
Zo hangt er nog steeds een model van
een konvooischip, dat eens te Brouwers
haven gestationeerd was en tot taak de
konvooiëring van de koopvaardijschepen
had.
Er is een prachtig orgel en een mooi
bewerkte houten preekstoel.
In vroeger tijd, toen de kerk meer in
vloed had dan tegenwoordig, had de kerk
het recht om van elke mand haring, die
door de vissers te Brouwershaven aan land
werd gezet, belasting of cijns te heffen. De
ze heffing werd gebruikt voor het onder
houd van de kerk. Na de Franse tijd, toen
de scheiding tussen kerk en staat een feit
werd, verviel deze bron van inkomsten aan
de kerk en moesten andere bronnen worden
aangeboord. Lange tijd verviel deze prach
tige kerk tot een bouwval. Aan het eind
van de 19de eeuw is ook wel gerestaureerd,
doch de beste restauratie is in 1963 ge
reedgekomen.
In de kerk liggen veel vroegere notabelen
der gemeente Brouwershaven onder de daar
aanwezige grafstenen begraven. Zo ook de
moeder van de grote dichter en staatsman
Jacob Cats. De kosteres zal u met genoegen
deze steen wijzen. Zijn moeder heette van
haar eigen naam Leenken Jacob Jan Breij-
ersdochter en overleed toen Jacob anderhalf
jaar oud was. Zijn vader, die het beroep
van biersteker uitoefende, was er financieel
redelijk aan toe. Hij vervulde later ver
schillende overheidsfunkties en hertrouwde.
Na het tweede huwelijk van zijn vader
kwam Jacob met andere broers en zusjes in
huis bij een kinderloze oom en tante en
verbleef daar tot zijn elfde jaar. Hij ging
verder studeren in de rechten o.a. in het
Franse Orleans. Hij maakte nadien naam
met enkele gewonnen processen, was be
trokken bij diverse inpolderingen in Zee
land, om via Middelburg en Dordrecht als
raadspensionaris van Holland en Zeeland in
Den Haag te belanden om op zijn buiten
„Sorghvliet", nu het tegenwoordige Cats-
huis en ambtswoning van de ministerpre
sident zijn laatste levensjaren te slijten. Zijn
standbeeld siert nu nog het Marktplein te
Brouwershaven.
Op hetzelfde Marktplein treffen we ook
het uit het laatst van de 16de eeuw da
terende stadhuis aan. Het heeft een Re
naissance gevel. Thans wordt het grondig
gerestaureerd om nadien als waardige re
presentatieve ruimte voor de gemeente
dienst te doen. In dit zelfde stadhuis be
vonden zich voor de restauratie de ver
zamelde dichtwerken van Jacob Cats, welke
hij op het laatst van zijn leven aan zijn ge
boortestad geschonken heeft.
Wandelend op de wallen en kort gelegen
bij de jachthaven treft men de uit 1724
daterende korenmolen „De Haan" aan.
Voor enkele jaren terug gerestaureerd in zijn
oude luister, doet hij nu dienst als woon
huis.
Het slingerbos met zijn prachtige eenden
in de er langs lopende gracht biedt een
prachtige wandelgelegenheid. Komende van
uit het slingerbos en achter het sport
veld treft men een rustige camping aan,
gelegen in een poldertje vlak achter het
Grevelingenmeer.
24
