Ieder jaar komen ze: Thames Barges op het V. M.
Kaarten in de Technische
Bibliotheek Zeeland
Lang hebben ze het volgehouden tegen
stoom en motor, en lang hebben ze het
Londense rivierbeeld beheerst, die zei
lende vrachtschepen; maar het heeft er
lot voor enkele jaren somber uitgezien
voor de liefhebbers van deze unieke
vaartuigen. Gelukkig komt er steeds
meer belangstelling voor de „Thames
Barge", en wordt een flink aantal van
deze schepen in de vaart gehouden, als
jacht of als charter-boot, om met een
kleine groep watersportliefhebbers reizen
te maken Vanzelfsprekend is dat dan
naar „het continent", en zo ziet men de
laatste jaren regelmatig Engelse „Bar
ges" te Vlissingen binnenvallen. Dan
zetten ze hun tocht voort, liggen soms
enkele dagen aan de kade te Middelburg
en natuurlijk ook in de haven van
Veere, waar hen een ereplaats wordt
toegewezen. Dit jaar telden we er vier
„doorkomers" en die trokken algemeen
de aandacht.
Een machtige mast, met steng zeker
25 meter boven water, een spriet om de
top van het zeil op te houden: 18 meter
lang! Een boegspriet van een meter of
tien, zo'n vijf- tot zeshonderd vierkante
meter zeil, prachtig bruin getaand, een
topzeil nog eens bóven het grootzeil, en
achterop een heel klein bezaantje om
beter te kunnen sturen. Het want met
jufferblokken waar dik geteerd touw
doorheen is geschoten; enorme zwaarden
met lieren om ze te bedienen; stuurlier
met een groot rad: de liefhebber van
oude schepen raakt er niet op uitge
keken. Wie minder technisch is geniet
van de kleuren waarin het schip is ge
schilderd. De „Lord Roberts" was zwart
geteerd maar had een hemelsblauwe
achterspiegel, met krullen versierd; het
dek was zeegroen met lichtgrijs; ook
was er okergeel, gevernist hout en rood
bruin zeildoek. Alles komt prachtig bij
elkaar! Er staat een neergangsluik open,
en even ruik je een vleugje van de geur
die alle echt-oude zeilschepen hadden:
moeilijk te omschrijven mengsel van
geuren van hout, teer, touwwerk, olie
lantaarns. zeildoek.
In hun glorietijd voeren de Thames
Barges met twee man: 180 ton lading
op de rivier, de zeegaten, 'de Noordzee.
Hulpmotor hadden ze niet; ook in de
haven werd gezeild. Vlak voo;r de brug
werd zeil ingenomen, dan op de ver
kregen vaart door de brug, en weer
volop zeil erbij! Lading: graan, cement,
bakstenen, walsstaal, mest: langs de hele
oostkust van Engeland werd gevaren. Er
waren Thames Barges, „born and bred in
the London river", maar ook „keels" van
Tyne en Humber, „flats" van de Mersey,
„keels" van de Norfolk Broads: allemaal
interessante schepen die vrijwel zijn uit
gestorven.
Geheel en al gebouwd voor de ondiepe
riviermondingen, hebben de Thames
Barges maar weinig diepgang. Men zegt
wel: een Thames Barge kan overal ko
men waar een zware dauw gevallen is,
of: waar een meeuw kan zwemmen! Bij
slecht weer en storm kon achter een
zandbank worden geankerd. Langs de
kust van Essex voeren ze op zee met een
deklast hooi van 3,5 meter hoog, over
het hele schip! Met ijzer of stenen in het
ruim had een volbeladen ba-rge vaak
maar 15 cm vrij boord, en spoel de de zee
vrijwel steeds over het dek.
Ik herinner mij, ze vroeger wel in de
Rotterdamse haven te hebben gezien en
te hebben gehoord hoe de schipper van
Oslo naar Antwerpen zeilde, met zes voet
deklast aan grenenhout! Een kapitein uit
Pin Mill zeilde regelmatig naar Lissabon;
vier zijn er .rond 1920 naar Argentinië
gezeild om vracht te gaan varen op de
Plata Rivier.
Er zijn ook stalen Thames Barges ge
bouwd, met grote luikopeningen voor
de grijpers (stortlading)en die kregen
omdat de schepen zoveel zwaarder wa
ren, ook nóg meer zeil.
Keble Chatterton, wereldbekend des
kundige op het gebied van oude schepen,
vertelt dat op een Engelse werf twee
Barges werden gebouwd, vrijwel gelijk,
zelfde bouw, zelfde afmetingen, zelfde
vorm. Het ene schip bleek -een snelle
zeiler te wezen, het andere „was geen
gang in te branden"! Hoe kan dat?
Lijnentekeningen of zelfs halfmodellen
zijn er niet van deze schepen; ze werden
op het oog gebouwd. Ze overleefden de
eerste wereldoorlog omdat ze met hun
geringe diepgang over de mijnenvelden
heen zeilden, en omdat ze „geen torpedo
waard waren".
Er zijn prachtige etsen van E. W.
In de Technische Bibliotheek Zeeland
is in de loop van de tijd een kaarten-
collectie ontstaan, een verzameling die
niet zozeer streeft naar volledigheid,
maar eerder probeert enig inzicht te
geven in de variatie in kaarten, alsmede
het gebruik van kaartenmateriaal bij de
studie te bevorderen. Dit schrijft Marian
Corneldsse in de inleiding van de door
haar samengestelde „Catalogus van kaar
tan, aanwezig in de Technische Biblio
theek Zeeland".
Uitgangspunt was een overzicht van
Nederland te creëren en van daaruit te
Cooke, R. A., uit 1830, van Thames
Barges; ze zijn talloze malen geschilderd,
en wie heeft, varend op het Veerse meer
of elders in Zeeland, niet een halve
kleurenfilm verschoten op zo'n vaartuig,
dat met het enorme bruine tuig, de lange,
lage romp met de zwaarden, zo majes
tueus zijn koers vervolgde. Inderdaad,
scheepsvorm en tuig hebben hoegenaamd
niets gemeen met die van Hollandse,
Zeeuwse en Friese schepen uit die tijd.
Men ziet direct: dit komt ergens anders
vandaan
Er komt in 1973 een reünie van Tha
mes Barges in Zeeland; de details zijn
nog niet bekend, maar we zullen u op
de hoogte houden! Natuurlijk zijn die
voor „cruises" en jachtreizen ingericht;
vanzelfsprekend is er een hulpmotor;
misschien zijn schipper en knechtfs) niet
zulke „tovenaars" als de oude „barge-
masters" die bun schip onder alle om
standigheden to;t in de perfectie beheer
sten mot de zeilen en de ankers. Maai
de Barges varen nog, en ze komen graag
in Zeeland!
S.Z.
specialiseren op het eigen woongebied
Zeeland.
In de eerste plaats zijn er de topo
grafische kaarten schaal 1 250.000 waar
speciaal de nadruk gelegd is op de we
gen. Dit zijn zes kaarten waar geheel
Nederland op afgebeeld is. Dan .gaan w-e
al wat specialiseren. Het gebied Zeeland
on de omliggende gebieden staat op acht
kaarten schaal 1 100.000 (1 cm -- 1 km).
Deze kaarten zijn voorzien van hoogte
lijnen met een interval van 5 meter. De
kaarten 1 50.000 en 1 25.000 geven pre-
Edisonweg 4 Vlissingen
Openingstijden: maandag t.e.m. vrijdag van 8 tot 17 uur. Uitleen gratis.
19
