duizendguldenkruid.' De twee volgende gaan naar Dom
burg: de Manteling van Walcheren, de overgangszone
van duin naar platteland. Meliskerke: historie en prach
tige duinen voert door de voormalige zogenoemde 'Tuin
van Zeeland', waaraan door de gebeurtenissen in de
Tweede Wereldoorlog een einde is gekomen.
Wandeling n is getiteld: Vlissingen: Fort Rammekens
met natuurreservaat, door de samensteller als volgt
nader verklaard: 'Na de bombardering van de dijken
van Walcheren bleven bij Fort Rammekens ("het oudst
bewaarde zeefort in West-Europa") kreekrestanten over.
Deze vormen nu, samen met het fort, het natuurre
servaat Rammekenshoek.' Niet de minste wandeling
is de volgende: Arnemuiden-Veere-Veerse Dam: door
het oude Walcheren, 14 km. Deze wandeling gaat
voornamelijk over voormalige en huidige dijken aan
de lijzijde van Walcheren. Vanaf deze kant voeren de
VOC-schepen richting Middelburg. Het pad over de
dijken is meestal zeer aangenaam en er wordt gebruik
gemaakt van echte Britse stiles (overstapjes). De hoge
dijken bieden prachtig zicht op weidse vlakten en
wateren.'
Ook niet te versmaden is dat wat geboden wordt
in wandeling 13: Zuid-Beveland: de Bloemdijken van
Nisse, 17 km. De samensteller schrijft daar onder meer
over: 'De variatie in de flora van de dijken wordt door
verschillende factoren mogelijk gemaakt: allereerst
zijn de dijken opgebouwd uit materiaal uit de buurt
dat qua grondstructuur plaatselijk sterk kon verschil
len; daarnaast groeien aan de zonzijde van een dijk
heel andere planten dan aan de schaduwzijde; ook is
er sprake van regenschaduw en wisselende beschut
ting door bomen. Planten die hier voorkomen zijn:
wilde marjolein, veldlathyrus, wollige distel, muizeoor
en pastinaak. Op lcalkrijke zuidhellingen staan de
meeste bloemen, waaronder blauwe morgenster, agri-
rnonie en brunel. Uiteraard biedt het heggenland-
schap veel vogels, waaronder de karekiet, een schuil
plaats.' De volgende route, Zuid-Beveland: natuur en
monumenten bij Baarland, verenigt historische ele
menten (marktplaats, kerk, kasteel, Fort Ellewoutsdijk)
met bijzondere natuurwaarden, zoals moerassen,
plassen, slikken. De laatste vier wandelingen zijn gesi
tueerd in Zeeuws-Vlaanderen: Retranchement en Het
Zwin, Wallen en monumenten rond Sluis en St. Anna
ter Muiden, Terneuzen: krekengebied de Braakman,
en Hulst: Defensiedijken en de grens met België. Ook
hier volop historie, landschap, flora en fauna.
Deze wandelgids heeft vele voordelen en sympathieke
kanten. Hij is beknopt, praktisch en zeurt niet. De
wandelingen hebben veelal na een korte, onderhou
dende inleiding met een duidelijk wandelroutekaartje,
een heldere routebeschrijving in staccato. Bij de wan
delingen zijn apart gegevens vermeld over: kaart en
markering, horeca, begin (plaats en bereikbaarheid)
combineerbaarheid. Een voorbeeld van horeca-infor-
matie bij wandeling 18: 'In Hulst zijn vele gelegenhe
den; in Clinge, op viervijfde van de wandeling, zijn op
de 's Gravenstraat de huisnummers 137,172, 203 en
238 cafés.' Een gids, om mee te wandelen of om mee
stil te staan.
54 Zeeuws Tijdschrift 2000/6
