'Roomskoning' wilde kronen. Karei weigerde dit cate
gorisch omdat hij dan toch nog ondergeschikt zou zijn
aan de Duitse keizer en hij juist prefereerde koning
zonder voorbehoud te zijn. Om verdere conflicten uit
de weg te gaan, ontvluchtte keizer Frederik III de stad
en liet Karei de Stoute met de brokken zitten. Dit bete
kende voor Karei een geweldig prestigeverlies.
Om aansluiting tussen zijn 'Nederlandse' bezittin
gen in het noorden en de Bourgondische gebieden in het
zuiden te krijgen, de landen van herwaarts over en der
waarts over, moest Lotharingen veroverd worden. Daarom
werden benden van ordonnantie opgericht: een staand
leger dat soldij uitbetaald kreeg. Om dit te kunnen
financieren werden de belastingen twee maal zo hoog
als onder Filips de Goede en werden parlement en reken
kamer te Mechelen gecentraliseerd. Omdat Karei de
Stoute een oorlogszuchtige buitenlandse poltiek voerde,
verwierf hij zich verschillende vijanden. Tegen de Zwitsers
leed hij in 1476 bij Grandson en Murten een verplette
rende nederlaag. Het Franse adellijke ridderleger te
paard werd verslagen door zwaar bewapende infanterie-
soldaten die uit het volk waren gerecruteerd. De op de
Bourgondiërs buitgemaakte schatten worden tegen
woordig als Burgunder Beute in het museum van Bern
tentoongesteld. De nederlaag tegen de Zwitsers was voor
Lotharingen het sein om in opstand te komen. Bij een
poging Nancy te hernemen, sneuvelde in januari 1477
Karei de Stoute in de buurt van de stad. Enkele dagen
later werd zijn lijk pas gevonden. Het was bevroren, half
aangevreten door de wolven en beroofd van kleren en
juwelen. Op slag kwam er een einde aan de grote droom.
Koning Lodewijk XI van Frankrijk bezette onmiddellijk
het hertogdom Bourgondië en maakte aanstalten om
de Nederlanden aan te vallen. Karei had slechts een doch
ter, Maria de Rijke, negentien jaar oud. De centralisatie-
politiek werd teruggedraaid: het parlement en de
rekenkamer te Mechelen werden opgeheven en allerlei
privileges moesten weer worden toegestaan; het gewest
Gelre hernam zijn zelfstandigheid. Om Frankrijk in
bedwang te houden, huwde Maria met Maximiliaan van
Oostenrijk. In 1482 werd de vrede van Atrecht met
Frankrijk gesloten. In hetzelfde jaar viel Maria de Rijke
van haar paard en stierf. Zij werd opgevolgd door haar
driejarig zoontje Filips de Schone. Maximiliaan,
inmiddels Duits keizer nam het regentschap waar voor
de jonge vorst. In 1493 huwde Filips met Johanna de
Waanzinnige van Spanje. In 1500 werd te Gent hun
zoon Karei geboren, de latere keizer Karei V.
Kareis de Stoute in Middelburg èn Zierikzee
Karei de Stoute werd op 10 november 1433 te Dyon
geboren uit het huwelijk van Filips de Goede en Isabella
van Portugal. Tijdens zijn jeugd had zijn moeder grote
invloed op hem. In 1439 werd Karei uitgehuwelijkt aan
Catharina, de tweede dochter van koning Karei VII van
Frankrijk. Zij overleed in 1446. Karei de Stoute en ook
zijn moeder hadden de voorkeur gegeven aan Anna van
York, Filips echter koos voor Isabella van Bourbon. Uit
dit in 1454 gesloten huwelijk werd Maria de Rijke geboren.
In 1452 kwam Gent in opstand tegen het grafelijk
gezag. Bendes huursoldaten plunderden en verwoestten
in opdracht van Gent de steden die de kant van de
graaf, van Filips de Goede kozen. In de daaropvolgende
strijd, die tot 1453 duurde, vocht Karei de Stoute mee.
Na onenigheid met zijn vader trok Karei zich vanaf 1463
terug in Holland. In 1465 volgde verzoening en kwam
Karei feitelijk aan de macht. Op 25 september 1465 stierf
Isabella van Bourbon. Drie jaar later, op 3 juli 1468, trad
hij te Damme in het huwelijk met Margaretha van York,
zuster van Eduard IV van Engeland. Na het overlijden
van hertog Filips op 15 juni 1467 werd Karei de Stoute
officieel de machthebber van de Bourgondische staat.
Ook van Zeeland was hij de legitieme heerser en in die
hoedanigheid kon hij zijn recht doen gelden in
Middelburg, de hoofdplaats van het gewest.
Karei miste geduld en zelfbeheersing. Zijn optreden
te Middelburg - de onthoofding van drie broers - zou dus
48 Z eeuws Tijdschrift 2000/6
