Anno 1468
De kloekheid van Karei de Stoute te Middelburg
Historische olieverfschetsen van Zeeland VI
In 1356, ten tijde van de Honderdjarige Oorlog die tussen Engeland en Frankrijk woedde over het bezit van
de Engelse leengebieden in Frankrijk, vond bij Poitiers een belangrijke veldslag plaats. Koning Jan II de
Goede van Frankrijk werd door de Engelsen krijgsgevangen gemaakt. De koninklijke Valoisprinsen kozen
allen het hazepad, behalve de jongste zoon Philip Ie Hardi, de Stoute. Hij bleef zijn vader trouw ter zijde
staan. Toen ze uit hun gevangenschap waren ontslagen, kreeg Philips als beloning voor zijn betoonde moed
en trouw in 1363 van zijn vader het hertogdom Bourgondië als apanage gebied: om in zijn levensonderhoud
te kunnen voorzien. Apanage komt van het latijnse ad panem, dat letterlijk betekend 'voor het brood'. In
1361 was in Bourgondië het daar regerende vorstenhuis uitgestorven. Om de gebieden toch binnen bereik
van de Franse kroon te houden lag de toewijzing van Bourgondië aan een prins van koninklijke bloede voor
de hand. Dat deze en ook zijn nazaten zich in de toekomst zouden ontwikkelen tot de grootste bedreiging
van de troon kon op dat moment niemand bevroeden.
Paul Stockman
Philips de Stoute huwde in 1369 met Margaretha van
Male, de erfdochter van het graafschap Vlaanderen,
Rethel en Nevers. Via haar grootmoeder kwamen daar
nog Artesië, Franche Comté en Salins bij. De zoon van
Philips en Margaretha, Jan zonder Vrees, huwde met
een dochter van Albrecht van Holland, graaf van
Holland en Zeeland. Jan zonder Vrees kwam in 1404
aan de macht. In 1406 verwierf hij het hertogdom
Brabant en Limburg. Frankrijk werd intussen ver
scheurd door de partijstrijd tussen de Bourguignons en
de Armagnacs. Op 10 september 1419 werd Jan zonder
Vrees vermoord te Montereau-Faut-Yonne op de brug
over de rivier de Yonne. De dauphin, de kroonprins en
latere koning Karei VII, was ongetwijfeld medeplich-
ting aan de moord. Filips de Goede, zoon van Jan zon
der Vrees was van de moord getuige en zwoer op het
lijk van zijn vader heilige wraak aan het Franse
koningshuis. Filips volgde zijn vader op en kwam nu
aan het bewind. Onder zijn bestuur werd invloed ver
worven in Namen, Luik en Luxemburg. Filips de Goede
was het toonbeeld van de Bourgondische levenswijze.
Hij was de joyeux compagnon die verzot was op tour-
nooien en talloze bastaarden had.
Landen van herwaarts over en derwaarts over
Ofschoon Filips de Goede slechts de titel van hertog
voerde, was hij de rijkste vorst van zijn tijd en een groot
voorstander van centralisering en rationalisering van
bestuur en rechtspraak. Dit betekende dat er een einde
kwam aan de afzonderlijke rechten en privileges van de
bestuursinstellingen in elk gewest. De Grote Raad,
hoogste hof van appèl voor alle gewesten, was te
Mechelen gevestigd; de rekenkamer bleef te Rijsel. In
1430 richtte hij de Orde van het Guldenvlies op om de
adel die in de gewestelijke besturen en de landsverde
diging vaak een grote rol speelde aan zich te binden.
Nadat Filips in 1467 te Brugge gestorven was kwam
zijn enige wettige zoon Karei de Stoute nu aan de macht.
46 Zeeuws Tijdschrift 2000/6
