zeeuwen en indië
177
1946
1948
Zeeland
Nederland
Zeeland
Nederland
anti-revolutionaire partij
16,3
12,9
16,5
13,2
christelijk historische unie
17,2
7,9
16,8
9,2
staatkundig gereformeerde partij
9,8
2,1
9,9
2,4
lijst Weiter
1,2
1,3
partij van de vrijheid/VVD
7,2
6,4
8,0
8,0
katholieke volkspartij
20,9
30,8
19,4
31,0
partij van de arbeid
24,6
28,3
24,4
25,6
communistische partij Ned.
2,8
10,6
1,7
7,7
overige
1,2
1,0
2,1
1,6
Vervolgens gaf het comité een verkla
ring uit, waarin aangedrongen werd op
het terzijdestellen van de partijpolitiek
en het doorzetten van de actie. Van een
zekere neiging tot anti-democratische
opvattingen was deze richting niet ge
heel ontbloot.
De gezindheid van de krant komt even
eens tot uiting in de bejegening van an
dersdenkenden. Het begrip „schuld"
speelde in de argumentatie een grote
rol. De regering is schuldig aan de grote
problemen waarin Nederland verzeild is
geraakt, maar de PvdA in het bijzonder.
„Het bloed roept" was de kop boven een
commentaar op 28 juli 1947. „Reeds
zijn een aantal doden gevallen. Ook
Zeeland heeft reeds haar offers ge
bracht. Zwaar is de schuld die daardoor
op de mannen als Van Mook, Schermer-
horn en anderen drukt en op de rege
ring die naar hen luisterde". Tijdens de
eerste actie voorspelt de redactie dat
één dezer dagen wel bekend zal worden
dat de actie gestopt is. De schuld hier
van ligt dan bij de PvdA want door inter
ne moeilijkheden en ledenverlies zullen
de PvdA-ministers overstag gaan en
vervolgens de hele regering, aldus een
commentaar op 30 juli 1 947. De eerste
politionele actie werd na de verovering
van de economisch belangrijke gebie-
Tabel 1
Uitslagen van de Tweede Kamerverkiezingen in 1 946 en 1 948
(in percentages van het aantal geldig uitgebrachte stemmen)
Bron: Centraal bureau voor de statistiek. Statistisch overzicht verkiezingen 1 946, Den Haag, 1 948, Statis
tisch overzicht verkiezingen 1948, Den Haag, 1949.
van twee of meer personen. De kranten
bereikten dagelijks tweederde van de
Zeeuwse bevolking. Maar dat aandeel
zal eerder in de orde van 80% gelegen
hebben, gezien de wijdverbreide ge
woonte om het abonnement op een
krant met 2 of 3 gezinnen te delen.
Het Zeeuwsch Dagblad was de belang
rijkste spreekbuis van de protestantse
oppositie. In de redactionele kolommen
werd de regering voortdurend opgeroe
pen met harde hand in te grijpen om de
orde te herstellen. Wanneer dit inder
daad gebeurde, zoals tijdens de politio
nele acties, zag men het eigen gelijk be
vestigd en werd de regering geprezen
om haar juiste beleid. „Waarom heeft
de regering niet reeds lang gedaan wat
ze nu doet?" vraagt de redactie zich bij
het begin van de tweede actie af. Dit
komt doordat PvdA en KVP een huma
nistisch principe ten opzichte van Indië
huldigen terwijl de rechtse partijen
„buigen voor Gods woord dat woord
bant de vrees uit voor andere mach
ten,als de communisten, de com
missie van goede diensten, de Veilig
heidsraad, Amerika, Australië etc. In de
tweede plaats luistert men rechts meer
naar de historie dan links en half-links
(KVP). De revolutiegeest is altijd in we
zen anti-historisch gezind". De activi
teiten van het Nationaal Comité Hand
having Rijkseenheid, waarbij veel pro
minente AR-leden aangesloten waren,
kregen in de kolommen van het
Zeeuwsch Dagblad volop aandacht.
Prof. P. A. Gerbrandy, voorzitter van het
Comité, hield na het stopzetten van de
eerste actie een radiotoespraak, waarin
hij Gouverneur-Generaal Van Mook
aanspoorde om zelfstandig de actie
voort te zetten zonder daartoe orders
van de regering te hebben ontvangen.
Vrijwilligers naar Indië, afscheid in Vlissingen.
