KONING LODEWIJK NAPOLEON
BEZOCHT ZEELAND IN MEI 1809 Ir. G. Sophia van Hoithe tot Echten
KONING LODEWIJK NAPOLEON
De Koning van Holland bezocht Zeeland
in mei 1809. Dat was rijkelijk laat. Vrij
wel onmiddellijk na de vestiging van het
Koninkrijk in 1806 heeft het Departe
mentaal Bestuur van Zeeland bij de Mi
nister van Binnenlandse Zaken geïnfor
meerd naar de mogelijkheid dat Lode
wijk Napoleon en zijn gemalin een be
zoek zouden brengen aan Zeeland. Het
koesterde de hoop, dat de koning er toe
zou kunnen bijdragen om de nood te leni
gen. Hij zou daartoe des te meer gemoti
veerd zijn als hij in staat was geweest de
rampzalige toestand in het departement
zelf in ogenschouw te nemen. Zij meen
den op de volgende oorzaken te kunnen
wijzen van het feit dat zij in zo'n ellendi
ge situatie geraakt waren. Eén van de
punten was het wegvallen van de reve
nuen uit de beide voormalige Indische
Compagniën, speciaal van West-lndië;
deze gebieden werden vanuit Middel
burg van Europese voortbrengselen
voorzien. Een andere belangrijke oor
zaak van de achteruitgang was het tot
verval komen van de koophandel en
graanhandel door het verlies van de Mid
delburgse relaties met Staats-Vlaande
ren. Dit gebiedsdeel was in 1795 aan
Frankrijk afgestaan. Hierdoor werd niet
alleen de handel vernietigd het hart van
de Zeeuwse welvaart), ook ging hierdoor
een groot afzetgebied van de Middel
burgse produkten verloren. Speciaal
Middelburg werd ook nog eens getroffen
doordat vele landerijen in Staats-Vlaan-
deren eigendom waren van bewoners
van de Zeeuwse hoofdstad. Bij dit alles
speelde ook nog een rol dat Middelburg
in politieke rangorde was gedaald als ge
volg van de nieuwe constellatie in 1795,
die immers een grotere concentratie van
bestuur en administratie in Den Haag
met zich meebracht met alle gevolgen
van dien. Tot overmaat van ramp kwam
dan de invoering van het Continentaal
stelsel met belemmerende regerings
maatregelen en een weerslag op de be
drijven.
Het is duidelijk dat in het bijzonder Mid
delburg in een diep vervallen staat was
geraakt, een toestand waardoor bijvoor
beeld aan de vorderingen van de stads-
schuldeisers niet meer voldaan kon wor
den. In ieder geval was het noodzakelijk
dat krachtdadige maatregelen werden
genomen om de Zeeuwse hoofdstad
voor een algehele ondergang te behoe
den.
Behalve door de officiële instanties werd
de koning ook benaderd van particuliere
zijde. In 1807 richtten de colleges van
kooplieden en graanhandelaren in Mid
delburg zich tot de koning met een
„adres", waarin zij de treurige toestand
uiteenzetten. Het gevolg was dat de ko
ning zijn Staatsraad Henricus van
Royennaar Middelburg zond om de si
tuatie daar op te nemen en middelen tot
verbetering aan te geven.
Lodewijk Napoleon was zeker van plan
een keer zelf naar Zeeland te komen,
maar het geduld van de Zeeuwen werd
door diverse omstandigheden jarenlang
op de proef gesteld. In het voorjaar van
1807 maakte hij een reis naar Noord-
Holland, waar onder andere Texel, Den
Helder, Alkmaar, Enkhuizen, Medemb/ik
en Haarlem bezocht werden. In 1808
maakten diverse delen van het rijk ken
nis met de koning waaronder eind juni
een tocht naar Gelderland met bezoek
onder andere aan Harderwijk en Arn
hem. In maart 1809 een tocht door het
departement Overijssel onder andere
met het oog op het project van de vergro
ting van de IJsselbedding en de stedelij
ke financiën in het departement2).
Voorbereidingen voor de reis
Het Departementaal Bestuur in Middel
burg kreeg begin april 1 809 bericht van
het voornemen van de vorst nog die
zelfde maand eerst in Brabant en ver
volgens in Zeeland een „werkbezoek" af
te leggen. De reis door Brabant werd
gemaakt in verband met mogelijk aan te
brengen verbeteringen; een groot aan
tal plaatsen werd bezocht. Ook ging de
vorst naar Goeree en Overflakkee. Op
30 april was de koning te Bergen op
Zoom, vanwaar de Zeeuwse reis een
aanvang nam. Eindelijk kwam de gele
genheid de koning te laten zien wat de
nadelige gevolgen waren van de econo
mische dwangmaatregelen. De situatie
was inmiddels in alle opzichten nog ho
pelozer geworden, ook al omdat Lode-
