veldzigt: van buitenplaats tot kwekerij
208
Tiendkaart met „Veldzigt" boven de Schroeweg en links van de weg naar Vlissingen, circa 1691.
omdat men toen nog een mooi uitzicht
over de velden buiten Middelburg had
(erwasalleen bebouwing langs de Vlis-
singseweg). Zo waren er op Walcheren
nog meer buitens van die naam, zoals
bij Domburg en Vlissingen en er ligt een
buurtschap „Veldzigt" bij IJzendijke in
Zeeuwsch-Vlaanderen, nu grensdorp
met België (enig verband met de laatste
is echter niet aangetroffen).
Anna Maria Steengracht (1 755-1 828),
weduwe van mr. Bonifacius Matthias
Pous (1744-1797), dan gehuwd met
Johannes de Fremerij (1741-1819),
predikant, verkoopt ten overstaan van
notaris C. Serlé te Middelburg het goed
„Veldzigt", bestaande uit een huis, koe
pel, stal en koetshuis aan de zuidzijde
van de slagboom aan de Rijweg naar
Vlissingen, groot 290 roeden haijman-
land op 6 mei 1801 aan Anthonij de
Wind, rechter.7)
Adriaan Isaac Snouck Plurgronje koopt
deze buitenplaats van Antonij de Wind
op 1 9 april 1811 ten overstaan van no
taris J. van den Broecke. De Snouck
Hurgronjes krijgen dan voor honderd
jaar „Veldzigt" in hun bezit en zullen het
landgoed nog vergroten; de eerste aan
zet is de koop van het watertje de Potte
Wegeling bij de Geertruidsweg voor
f 601,- (1 6 november 1 820).
Adriaan Isaac Snouck Plurgronje zal het
tegenwoordige huis rond 1 820 hebben
laten bouwen; voor die tijd komt de bui
tenplaats (het huis) niet op kaarten
voor.6)
De volgende uitbreiding is de koop op
1 juli 1 826 door A. I. Snouck Plurgronje
van Cornells Hondsmerk, tagrijn (koop
man in scheepstuig, oud ijzer enz.), van
de buitenplaats „Zorgvrij", bestaande
uit moezerij (moestuin), bos en vijvers,
eveneens voor notaris Van den Broecke.
„Zorgvrij" en „Gaternisse"
Wij kunnen de geschiedenis van
„Zorgvrij" tot in de 1 7e eeuw nagaan. In
een akte van 16 februari 1656 wordt
het hofje „Paradijs" (hof met speelhuis)
„in den haijman aan de heerweg achter
Jan Schoonackers naar de oliemolen
door Adriaan Veehaerdt verkocht aan
Abraham van den Pleuvel, predikant.9)
In 1783 wordt gesproken van het
speelhof met huis „Het Paradijs" aan de
gang naast de ververij, door de execu
teuren van Catharina Wisse, weduwe
van Jacobus Cornelissen, verkocht aan
Joos van den Broeken. Van „Zorgvrij" is
dan sprake in 1 772, door Dirk de Visser
gekocht van Ysebrand Knouwen op
7 juli. Leendert van Helden doet op
11 oktober 1774 wei- en haijmanland
aan de Schroeweg over aan Hendrik
Willemse; zijn erven verkopen dit land
op 24 december 1801 aan Anthonij
Fokker.
Maria deVisser, echtgenote van Johar
nes Hermanus Waterlander, directeur
van de Commercie Compagnie, ve -
koopt dezelfde A. Fokker de buiten
plaats „Zorgvrij" 1 2 juni 1 805). De e;
ven van Anthonij Fokker verkopen aan
Abraham Fokker (voor notaris A. van
der Graft, 9 april 1 825) „Zorgvrij", met
wei en ververij.
De weduwe van Abr. Fokker, Elisabeth
Susanna Boom, fabrikante en koop
vrouw in leer, doet „Zorgvrij" voor nota
ris Van den Broecke, d.d. 7 juni 1826
van de hand aan Cornelis Hondsmerk,
dan bestaande uit het speelhof met huis
„Het Paradijs", pakhuizen, paardesta
wagen- en zomerhuis en twee speelho
ven. Het vroegere herenhuis „Zorgvrij"
is in de vorige eeuw gesloopt en op die
plaats op de hoek Vlissingseweg
Schroeweg verrees het tegenwoordige
„Zorgvrij" waar op de topgevel aan de
voorzijde een gevelsteen met het jaartal
1916 prijkt (Oude Vlissingseweg no. 1
Adr. Isaac Snouck Hurgronjezal ook het
huis „Gaternisse" (Oude Vlissingse
weg 3) hebben laten bouwen op hetter-
rein van „Zorgvrij", vermoedelijk rond
1 830. Enig onderzoek leerde, dat de
naam „Gaternisse" ontleend was aan
Gaternisse in Zeeuwsch-Vlaanderen.
De oom van Adr. Isaac, ook Adriaan
Isaac Snouck Hurgronje, raad te Vlissin
gen was gecommiteerde van de indij
king van Hoofdplaat (1775-1778). In
deze polder lag de hofstede „Gaternis
se"; het ambacht Gaternisse (vroeger
Gasterne geheten) besloeg meerdere
polders.,0)
De Snouck Hurgronjes op Veldzigt"
Dr. Snouck Hurgronje (1780-1849
predikant, woonde met zijn vrouw
's winters in het huis „De Halve Maan
aan de Rouaansekaai en's zomers op de
buitenplaats „Veldzigt".'1)
Mevrouw J. A. M. Lambrechtsen, wedu
we van A. I. Snouck Hurgronje overleed
26 mei 1 864 op „Veldzigt". Van haar is
een verzoek aan het polderbestuur van
Walcheren bekend om de kopbomen
(knotwilgen), staande langs de weiden