JAARGANG 29
ZEEUWS TIJDSCHRIFT
ZEEUWEN BUITEN ZEELAND
DR. IR. F. P. MESU
nummer 5 - 1979
De twee eerste afleveringen in deze serie hadden betrekking op levenden onder
ons; dit is thans niet het geval. Het was wel het voornemen, maar Ferdinand
Pieter Mesu overleed 19 september 1978 op 89-jarige leeftijd, twee maanden
nadat hij mij met een brief de eerste helft van zijn herinneringen had toege
stuurd. Verhalen die hij zijn kinderen "uitzijn leven" placht te doen en die hij op
hun verzoek op schrift had gesteld. Ik mocht er mee doen wat ik wilde. Hij
hoopte a.s. winter 1978/79) de tweede helft neer te schrijven. Ik telefoneerde
met hem, ik had hem gemist op een vergadering met opvolgende (Biesbos)
excursie, waar hij anders nooit ontbrak, die van de Vereniging Water, Land en
Ruimte (vroeger Ver.v.Landaanwinning, thans - voor de derde maal - omge
doopt tot Ver. v. Land-inrichting en Waterstaat). Ik vroeg hem de reden en die
waren tweeërlei zei de hij, arthritis en zijn moestuin. Ik vroeg daarop hoe hij het
werk in de moestuin nog kon rijmen met die arthritis en ik kon geen Zeeuwser
antwoord gekregen hebben: "Leunen op de schrabber, Geuze, leunen op de
schrabber". Zij die Mesu niet gekend hebben, weten daarmee meteen wat voor
vlees ze in de kuip vinden, een man op hoge leeftijd, tot dat moment bewon
derenswaardig aktief, met verworven ironische distantie. Helemaal een figuur
die positief in het leven heeft gestaan, om toch maar die veel belaagde karak
teristiek te gebruiken. Want het is zo waar in dit geval, ik herhaal, zo positief.
Wie was nu deze grote kleine man? Hoe
werd hij, Walcherens boerenjongetje, tot
wat hij werd: Direkteur van de Cultuur
technische Dienst in een toptijd voor die
discipline en Doctor Honoris Causa aan
de Landbouwhogeschool te Wagenin-
gen?
Het meeste van de benadering die nu
volgt, mocht ik ontlenen aan zijn eigen
pen. Uiteraard is het een subjektieve se-
lektie en misschien ligt zelfs de nadruk
wat eenzijdig op enkele anekdotische
punten, want Mesu had een open oog
voor de humoristische zijde van de sa
menleving, ook onder beroerde omstan
digheden. Het zal hem geholpen hebben
te midden van de stortvloed werk waarin
hij placht te verkeren.
Nieuw en St. Joosland
Fernand, zo werd hij genoemd, werd ge
boren in Nieuw en St. Joosland, de 14e
april 1889 op een middelgrote boerderij,
gemengd bedrijf, 2/3 bouwland, 1/3
grasland, 5 a 6 paarden, 8 a 10 melk
koeien, plm. 20 stuks jongvee, enkele var
kens, ca. 100 kippen, voorts eenden, kal
koenen, parelhoenders, ganzen en pau
wen. Een oud huis met bedsteden, grote
schuur met drie dwarsdelen, bijgebou
wen, zeer mooi beplant erf, grote tuin en
boomgaard. Ziedaar zijn eigen beschrij
ven in de korte zakelijke stijl die hem heel
zijn leven is blijven kenmerken.
De Mesu's zullen wel als Hugenoot de 2e
helft van de 17e eeuw uit Noord-West
Frankrijk gekomen zijn. Zijn vader veron
gelukte 40 jaar oud, toen deze, na het be
zoek van Koningin Emma en het prinsesje
Wilhelmina aan Vlissingen in 1894, op de
terugweg door een niet vastgezette leu
ning van het zgn. ferrybootje viel en ver
dronk.
Moeder bleef achter met 8 jonge kinde
ren. Een zeer vertrouwde arbeider op
perknecht dreef het bedrijf onder toezicht
van een oom die eenmaal per week kwam
om werkzaamheden en financiële zaken
te regelen. Deze oom, F. Polderdijk, was
boer op Nieuwlandsrust, zeer ontwikkeld
en gezien, bekleedde tal van funkties; de
dijkgraaf van de hoogwaterkerende
buitenpolder, en hij was - wat in die tijd
een zeer grote uitzondering was lid van
het Zeeuwsch Genootschap der Weten
schappen. Polderdijk was een kenner van
de waterstaat en schreef een aantal his
torische monografieën, o.a. samen met
de dokter van Nieuwland de geschiedenis
van Nieuw en St. Joosland.
Boeren in Zeeland moesten vaak betrok
ken zijn bij waterstaatszaken; de zorg
voor waterkering en waterbeheersing
waren immers voor de bewoners van ge
bied beneden A.P. existentieel. Zowel van
vaders- als moederszijde treft men dan
ook in eerdere generaties Mesu pol
derbestuurders aan. Een overgrootvader
was een der eerste landmeters onder Na
poleon bij de invoering van het kadaster.
Ir. M. A. Geuze
Genoeg redenen om de grote belangstel
ling voor cultuur-technische aangele
genheden bij Fernand Mesu daarop terug
te voeren.
Over overgrootvader die op het Holland
Hof onder Kleverskerke woonde, vertelt
Mesu dat ten tijde dat de Engelsen in 1809
op Walcheren landden, matrozen van een
Engels oorlogsschip dat te Veere lag 's
nachts in de bakkeet braken en ham uit de
schoorsteen stalen. Overgrootvader ging
de volgende dag naar Veere en beklaagde
zich bij de commandant van het schip.
Deze laatste liet de bemanning aantreden
en overgrootvader moest de daders aan
wijzen. Natuurlijk kon hij dat niet, omdat
het aardedonker was geweest, waarop de
commandant verklaarde dat hij de Engel
se vlag en zijn bemanning had belasterd
en de rechtzoekende met stokslagen van
het schip liet jagen.
Ferdinand Mesu was 5 jaar oud, toen zijn
vader verongelukte.
Hij groeide op de Nieuwlandse boerderij
op, zoals ieder Walchers boerenkind in
zijn lagere schooljaren. Hij was vrijwel
onafscheidlijk van zijn één jaar oudere
broertje Jan. Met nog een makker speel
den ze vóór schooltijd op het dorp, na
schooltijd gingen ze rechtstreeks naar
huis, bleven dan op de boerderij of gin
gen naar het schor. Ze hoepelden, hinkel
den, knikkerden, vliegerden, liepen ring,
sprongen bok, speelden "ketter kule" en
"boer", haasje over enz.
Een geliefkoosd spel was ook het glijden
op een klomp door een geultje van de
steile kant van een dijk.
Op het dorp was slechts één school,
openbaar, zesjarig, drie lokalen met elk 2
jaarklassen. Later kwam er een bijzondere
school. Het onderwijs onder meester van
Houte mocht er zijn. Meester v. Houte
kwam uit Zeeuwsch Vlaanderen, het is
dezelfde meester, waarover Helma Wolf-
Catz in haar Zeeuwse herinneringen, oor
spronkelijk gepubliceerd in dit tijdschrift,
schrijft.
Mesu herinnnerde zich veel uit zijn jeugd.
In de keuken at het gele gezin met per
soneel (moeder, acht kinderen, twee a
drie knechts, twee meiden), allen om een
grote rechthoekige tafel. Moeder gaf
ieder vlees en saus. Aardappelen en
