de satisfactie van tholen en de religie
eveneens genoemd als lid van de kerke-
raad. Van Balthen Huybrechts hebben we
reeds het een en ander gehoord in ver
band met Jan Versteech en de eerste
predikatie in de stad Tholen. Met dat
begeleiden is hij nadien vol ijver doorge
gaan. Jan Dinghemans krijgt een veroor
deling „geweest te zijn een der voor-
naemste onder de gesegde sectarissen en
haer coster". Noch Hollestelle, noch Vel-
tenaar weten waar deze Thoolse gemeen
te bijeen kwam, noch hoe groot ze was,
maar zeker is dat er ook in deze stad een
calvinistische gemeente geweest is en dat
deze aldaar haar invloed had.
Toen op 17 april 1577 de Satisfactie werd
getekend, was het de bedoeling dat ,,d
exercitie van der Catholycke Roomsche
religie" gewoon zou doorgaan als altijd.
Daarvan is niet veel terecht gekomen. Zij
die gevlucht en verbannen waren, zullen
ook hier, als overal, zijn teruggekeerd
„sonderin der consciëntie ondersocht oft
ter causen van dien in eeniger manieren
gemolesteert ofte geinquieteert te wor
den". Een jaar na de Satisfactie wordt de
kerk in Tholen geplunderd en in 1579
vertrekken alle geestelijken op één na, die
een jaargeld van 200 gulden krijgt toege
wezen. In 1581 krijgt Tholen zijn eerste
vaste predikant, Theodorus Verhaer. Defi
nitief was Tholen een deel van Zeeland
geworden, de meest calvinistische provin
cie, van de zeven die door de Unie van
Utrecht waren samengebundeld.
In de veroordelingen van de Bloedraad
komt ook voor „Erasmus de Wever, alias
Doctoor Spoel, die dienaar (ministre) en
predikant is geweest van de Calvinistische
secte en te St. Maartensdijk en omstreken
de valse leringen van Calvijn heeft ge
predikt". De Wever zal wel niet zijn ei
genlijke naam zijn, maar het beroep dat hij
uitoefende. Het is kenmerkend voor de
sententiën dat er nog al eens een bijnaam
wordt genoemd, speciaal wanneer het
over een predikant gaat. Het is kennelijk
de bedoeling om ze daarmee te kleineren.
Van de meeste predikanten in het derde
kwart van de 16e eeuw is bekend dat zij
ook een ambacht kenden en meestal zulk
een, waarbij zij zich gemakkelijk konden
verplaatsen. Wat dit betreft gingen ze in
het voetspoor van Paulus. Van Gorsel
meent dat de werkelijke naam van de
J De hervorming op Tholen
Wever Tap kan zijn geweest. drong niet zo snel door. De
Van deze Erasmus, alias Doctoor Spoel, zilveren beker van het St. Ja-
zouden we in het geheel niet weten dat hij cobsgiide 1595(1) te St.-Maar-
A A tensdijk is vervaardigd na een
predikant is geweest te St. Maartensdijk bedevaart naar Santiago de
en omstreken wanneer de sententiën van Composteia.
