het gat in de gevel
99
terij te maken hadden, al zou dat maar
symbolisch zijn.
De middeleeuwse stadspoorten van Brug
ge zijn nog geheel van natuursteen. In de
torens ziet men rondom de vierkante stei
gergaten onder de dakrand. De schietga
ten op halve hoogte hebben een veel
andere vorm. Het zijn verticale sleuven
met een ronde verwijding in het midden.
Deze zijn duidelijk voor boogschutters ge
bouwd. De schietgaten in de toren aan
het Spanjaardsgat te Breda daarentegen
zijn voor muskettiers en lijken meer op
hetgeen wij aantroffen.
Bij onraad werden bij deze huizen de
kruisvensters van onder met luiken afge
sloten terwijl de bovenste, met de glas in
lood ruitjes, met diefijzers waren bevei
ligd. Om dan toch op straat te kunnen
kijken zou zo'n kijk- en schietgat onder de
vensters van de eerste etage erg nuttig
kunnen zijn. Ik zocht dus naar bewijzen
dat we hier inderdaad te maken hadden
met een dichtgemetseld gat.
In de Weteringstraat te Vlissingen staat
nog een authentiek, nog nooit gerestau
reerd juweeltje van een huis met zo'n
„gevelsteen" op de juiste plaats. Ik zocht
dus aan de binnenzijde naar aanwijzingen
van een luikje of een trechtervormige ver
wijding, maar de gevel was daar afgetim
merd met hardboard tegen het vocht.
Het schootsveld van zo'n gat in een smalle
straat leek mij minimaal. Er zweefde me
echter steeds een oude gravure voor de
geest van zo'n straatgevecht dat plaats
vond voor het huis van dr. Lucas van
Steveninck, een groot patriot. Op zater
dag 30 juni 1787 werd in de Noordstraat te
Middelburg ook lustig uit vensters en ga
ten geschoten.
U zult begrijpen dat ik ondertussen iedere
deskundige had benaderd met mijn pro
bleem. Het was niet specifiek Walchers
want ik vond een huis met een dergelijk
dichtgemetseld gat in het vestingstadje
Heusden met het jaartal 1629 er naast. De
archivaris daar dacht aan een „speelsig-
heidje" van de architect bij de restauratie.
Boven de grote rivieren was echter geen
enkel voorbeeld te vinden.
In het oude Gasthuis uit 1851 te Vlissingen
komen ze voor langs de hele daklijst. Ze
dienen daar kennelijk alleen als versiering.
Ze zijn dan te vergelijken met de zwart-wit
geschilderde nep-schietgaten van de zeil-
klippers uit die tijd en met de kantelen op
de gebouwen in de Neo-stijlen.
