VROLLIËEN
M. A. Geuze
189
Ik hoop niet, dat de redactie deze kop in
dit - zo langzamerhand afgezaagde -
jaar van de vrouw met enige vrees voor
discriminatie zal beladen. Men zou zich
kunnen geruststellen met de idee dat het
modeisuffragettes van tegenwoordig de
term wei niet zat kennen, doch loopt dan
toch mijns inziens het risico dat men de
Zeeuwse lezeressen onderschat die Dra
Ghijsens's woordenboek als feuilleton
plegen te iezen. Trouwens waarom zou
er in onze Zeeuwse streektaal enig aasje
discriminatie schuilen in het spreken
over vrouwlui" wanneer mén evenzeer
„manslui"kent, wanneer men algemeen
vrouwvolk bezigt naast mansvolk en
jongvolk; men voetvolk en paerevoik
heeft in het teger, werkvolk overal signa
leert gevolgd door boe re volk, s chippers-
volk, ambachtsvolk, buutenvoik, zigeu
nervolk en wat niet a/les meer. Het is in
ieder geval allemaal veel volkser, ge
woner, normaler dan de rest, want dat
binne dan mêêst d'oage mieters en zuk
soort volk, afgezien van het handelaartje
en de winkelier c.s. Daarbij had je dan
nog vinters, zoas een lapjesvint of een
kasjesvint. Trouwens soms kon je ook
veie kanten op, want je had zowel am
bachtslui en ambachtsvolk als am-
bachtsvinters.
Doch terug naar de vroiiiëen, waar het
om te doen is, de vrouweliengen volgens
de Zeeuws-Vlamingen. Je was en bent
zo maar geen vrömes of vromens, je
moet wel aan bepaalde kwalificaties vol
doen. Getrouwd is vromens, maar geen
voorwaarde; wel moetje volwassen zijn.
Geen meid, meidje of misje meer. Dan
pas tel je mee als vrömes. De variaties
zijn veie en per eiland en per dorp soms
zeer verschillend. Hier zitten alle ge
slachten en leeftijden in de kerk door
elkander, daar zitten mansvolk en vroi
iiëen apart. In mijn jeugd zaten er mis
schien een honderdvijftig vroiiiëen in de
kerk en daarvan zeker toen nog zo'n
zestig vleekmussen. Da's verbie, ma de
vroiiiëen zitten d'rnog. 't Regeringsbocht
of 't Eêrengestoelte was vroeger alleen
voor mannen, maar via Mevrouw van
den domenie en lof de burgervader is dat
meestal ook ai verder verwaterd. Par
don, ik bedoel geëmancipeerd.
Den boer of den baes oa voorde Tweede
Wereldoorlog knechs en errebeiers. Ma
zeker om te wieen, te binden (graan in de
oogst), te raepen (aardappels) en in de
peëen (om af te kappen) oa 'n vroiiiëen.
Bie 't dossen stonge d'r vroiiiëen soms
bie 't strööi. Vroiiiëen kwaeme d'r om
appels in rebessels te trekken; vroiiiëen
ieipe de vrouwe bie 't schóönmaeken,
deëe 'twerkbuuten om, deplesseschuu-
re, dweiie, de raemen. 't Waeren nie
oaitied vroiiiëen, d'r waere plekken dae
waere't wuuven. D'r zat bevobbetd een
kro mi wuuven op de juun. En zei de
vrouw van d'n oalfwasser, m'n nie
kunne vei ie vandaege (vroege aard
appelen) want Jap (haar man) kon gêên
wuuven kriege (om te raepen).
'k Zag vanoggend vroeg a een bus mi
wuuven riëe. Ja, da za de zang gewist
die gienge een dagje vort.
Oe was't op de bezar? 't Ruusten van de
vroiiiëen, je kon mekoare amper verstae.
Jan is uut d'n tied; da za nie meevalle vb
die twee vrömessen om de zaek an de
gank 't ouwen. Vlak die tweëe anders nie
uut, zukke vroiiiëen bin nie vb 't op
scheppen!
Overigens was er geen standsonder
scheid op het dorp bij het gebruik van
het begrip vroiiiëen. Vroiiiëen gienge
mêêsta nie mee nae 't kerkof. in ok zel
den nae een koapdag. Op een stop-
aevendje schove de vinters bie mekoare,
in de vroiiiëen ok. Op een zilveren brui
loft bijvoorbeeld kon het voorkomen dat
men gemengd bleef zitten, maar even
goed schikten mansvolk en vrol/iëen,
waaronder notabele dames, in eigen
kring.
Oe mêê vroiiiëen, oe mêê gesakker -
enerzijds. Anderzijds: vee vroiiiëen, kal
le m an!
Eén dienk mok toegeve, zei de kastelein,
mi vroiiiëen ei je zowat nóóit dol, ma ze
vertere ok zowat niks.
Oe kom zo'n gornet van een vitje an zo'n
vrbmes as een meulpaerd?
D'r bluuve ma weinig vroiiiëen op een
böönezift legge.
Berg je a 't 'n vrömes d'r muulen loszitte.
Jie, jie g/oaf oalles, jie g loaf nog, dat d'n
duvel een vrömes is da z'n bek kan ouwe.
(Hier is de terminologie niet consequent,
want duidelijk denkt men toch aan een
mannelijke duivel, anders had „zij" d'r
bek motte ouwe!)
Laet het ma twee vroiiiëen te kussen,
want dae kom d'n duvel tussen.
Ei 't n êênen 't nie gezien.
Dan niep d'n oaren je wè fien.
En was er een mooier gezicht as een
krootje opgerêêde Zeeuwse vroiiiëen mi
de musse of de kappe op kuirend op den
diek. Dae kon een goeien blok terve nog
nie tegen op!
Daerom ou de vroiiiëen in êêre. Ze bin
d'r aoitied gewist en ze zü nooit uut d'n
tied raeke. In een goed vromens gae
verre - wè zegge de Spreuken - boven
de waardij der robijnen.
