de pomp op de markt te Sint-Maartensdijk 147
De Kapel van het Kasteel Sint-Maartensdijk (copie uit 1643). Algemeen Rijksarchief, Cat. Hingman no.
3446.
18de eeuw, die als voetstuk voor een
lantaarn dienst doet, vindt men in Amster
dam op het binnenpleintje van het Van
Brienenhofje. Mogelijk zijn er nog meer
exemplaren in Nederland te vinden van de
genoemde combinatie. De meeste kans
iets dergelijks nog aan te treffen ligt mijns
inziens in destijds vrij geïsoleerde stadjes
of dorpen met een gesloten gemeen
schap, of hofjes, die nadien weinig aan
veranderingen zijn blootgesteld. Voor
waar een uitzondering, helaas!
Besluit van de stad
Tot in het midden van de 17de eeuw ge
schiedde de watervoorziening der bewo
ners door middel van putten (op de platte
gronden van Blaeu bijvoorbeeld veelal
aangegeven). In de loop van de tweede
helft van laatstgenoemde eeuw werden
op vele plaatsen de waterputten vervan
gen door een pomp, met name was dit
bijvoorbeeld in Middelburg op het Abdij
plein het geval 1
Als wij ons bepalen tot de situatie in
Smerdiek, zoals Sint-Maartensdijk door
de inwoners wordt genoemd, dan merken
wij op, dat de 17de eeuwse „vogelvlucht
afbeeldingen" van de Markt aldaar ons
het gegeven verstrekken 2), dat de wa
terput als zodanig aanwezig blijft; de
vormgeving doorloopt het stadium van
het „open" type naar het „borrenhuis"
puthuisje (het stadje is midden in het ge
boomte gelegen, de Markt echter blijft
zonder beplanting). Ook zal bijna de gehe
le 18de eeuw de watervoorziening der in
woners op dezelfde wijze geschieden tot
dat in de zomer van het jaar 1791 (2 juli)
door Willem de Jonge van Ellemeet (sinds
1773 Drost van Sint-Maartensdijk) aan de
magistraat het voorstel werd gedaan het
borrenhuisie en put" op de Markt geheel
te laten afbreken en de put te laten dem
pen wegens veel te hoge reparatiekosten.
Daarom werd voorgesteld „weeder op de
Mark tegens over het Kerkslop een nieu
we wel putt te laate maaken, daar op een
harduinsteen pomp te laaten stellen,
het welk zoo tot cieraad als gebruik" 3).
Wie kreeg de opdracht?
Het plan tot het stellen van de hardstenen
(arduin is steen van een bepaalde afme
ting) pomp op de Markt zal stellig van
vóór 2 juli 1791 dateren, het moment van
het voorstel aan de magistraat. De korte
periode tussen het voorstel en de eerste