MANS LI P P K R II i: V
een standbeeld voor zacharias janssen
32
vonden heeft Pieter Aertssen ende Daniël
Lota, die samen besich waeren met
quarten te scroeven, ofte drayen, ende ver-
claert hy comparant, datter vyff-ses-off
sevenentwintigh ofte meer seffens uuytte
scrouve oft perse quam, ende datter het
copperlanckwerp ende by reepen daerinne
gesteken werde, ende dan omgedrayt wer-
dende, quamen de quarten daeruuyt.
In Arnemuiden maakt Zacharias het zó
bont, dat men op hem het strenge plakkaat
van 6 juli 1610 toegepast wil zien, dat valse
munters bedreigt met de doodstraf. Zacha
rias vlucht echter bijtijds en het proces ver-
dwijnt van de rol.
In 1620 is hij weer in Middelburg als Adri-
aan Metius, hoogleraar te Franeker, een
kijker bij hem koopt. En 26 maart 1627
komt Zacharias voor het laatst in de Mid
delburgse Archieven voor.
Uit de huwelijksakte van zijn zoon blijkt,
dat hij vóór 17 april 1632 gestorven is. Ver
der weten we nog, dat hij een bedrijf in
Amsterdam begonnen is en dat hij daar
failliet ging.
Kapers op de kust: Hans Lipperhey en
Jacob Metius
Medio september 1608.
Zacharias Janssen is op zakenreis. Hij
wordt gesignaleerd op de grote najaars-
markt in Frankfurt (die werd gehouden tus
sen 15 augustus en 8 september). De Duit
se Astronoom Simon Marius vermeldt, dat
er toen een Belga (een Vlaming) een kijker
te koop aanbood aan zijn medewerker
Fuchs, maar dat er geen koop tot stand
kwam, omdat de prijs te hoog was.
Na de Frankfurter Messe reisde Janssen
waarschijnlijk nog verder met zijn brillen
en kijkers, en er schijnt op de Groenmarkt
in zijn winkel niemand thuis te zijn.
Jacob Metius, een geleerd heer uit Alk
maar, heeft bij geruchte vernomen, dat in
Middelburg een belangrijke uitvinding is
gedaan: een buyse om verre te zien. Zelf
heeft hij al lang met lenzen geëxperimen
teerd, en hij wil nu wel eens precies weten,
wat er waar is van al die overdreven ver
halen. Metius reist naar Middelburg en
doet navraag naar de maker van de verre
kijkers. Men verwijst hem niet naar Jans
sen op de Groenmarkt, want men weet dat
die voorlopig nog niet terug zal zijn, maar
naar een collega, die om de hoek in de Ca-
poenstraat woont: Hans Lipperhey. Deze
maakt naar het voorbeeld van Janssen ook
al sedert jaren verrekijkers.
Hans Lipperhey ontvangt de deftige ge
leerde heer uit Holland en laat hem uit
voerig alles zien en beproeven wat hij
heeft; hij denkt immers met een klant te
doen te hebben. Metius vertrekt echter
zonder een kijker te kopen, maar wel een
stuk wijzer wat betreft de juiste constructie
van zo'n kijker. Hij kan er nu zonder moeite
zelf een maken.
Er is de honkvaste brave Lipperhey door
het gesprek met Metius echter een lichtje
opgegaan: die verrekijker kon wel eens een
veel belangrijker vinding zijn dan speel
goed voor rijke lui. Natuurlijk, als je oorlog
voerde kon je de vijand zien naderen lang
voordat er iets met het ongewapende oog
te zien was Dat was eigenlijk iets om
octrooi op aan te vragen en er goed geld
mee te verdienen.
Zo zien we dan ook dat Lipperhey op 25
september 1608 naar de Gecommitteerde
r
u n
n fpï*:i'//ij rut
