een standbeeld voor zacharias janssen
31
heeft hem helaas niet meer bereikt; ik
schreef de brief op zij n sterfdag.
Van mij krijgt u een andere versie. In de
loop van dit artikel zult u zien, dat deze op
de overgeleverde feiten berust.
In 1604 loopt een 16-jarige jongeman, zoon
van een brillenmaker in Middelburg, een
Italiaanse soldaat tegen het lijf, die door
een lange buis tuurt. Zijn nieuwsgierigheid
is gewekt en hij vraag of hij ook eens mag
kijken. Janssen zag, als door een sleutel
gat, de omgeving vergroot. Het was tel
kens maar een klein plekje en het was wat
grijzig, maar.duidelijk groter dan in wer
kelijkheid.
Hij bekeek het instrument met vakmans
oog. Hij was al lang een volwaardige
kracht in het bedrijf van zijn vader zaliger
en hij had een bijna instinctmatige kennis
van lenzen, van de kromming van hun vlak
ken en hun sterkte. Op de buitenkant van
de loden buis stond gegraveerd: 1590.
Vooraan was een tamelijk zwakke bolle
lens en aan de achterzijde die tegen het
oog gehouden werd, zat een heel sterke
holle lens. Als bekwaam slijper van brille-
glazen wist hij nu genoeg en hij zag brood
voor het familiebedrijf in dit interessante
stuk speelgoed. Nog datzelfde jaar kon
men in zijn winkel op de Groenmarkt
„buysen om verre te sien" kopen. Door het
vakmanschap van Zacharias Janssen wa
ren zijn eerste verrekijkers waarschijnlijk
stukken beter van kwaliteit dan de kijker
van de Italiaan die hem tot voorbeeld had
gediend.
Wie was Zacharias Janssen?
Zacharias Janssen was zoon van een bril
lenmaker en marskramer (reizend koop
man) die zich ca. 1583 vanuit Antwerpen in
Middelburg had gevestigd. Het gezin
woonde aan de Groenmarkt bij de Wester
se Muntpoort. Zacharias Janssen werd in
1588 in den Haag geboren (waarschijnlijk
op een van de zakenreizen van de familie).
Op 22-jarige leeftijd (1610) trouwt hij met
Catharina de Haene en gaat wonen op het
Koorkerckhof. Een jaar later wordt hun
zoon Johannes Sachariassen geboren. Na
14 jaar sterft Catharina en een jaar later
hertrouwt Janssen met een Antwerpse,
Anna Couget.
Janssen was een kundig vakman, onder
nemend, vindingrijk en in elk opzicht
handig. Als marskramer is hij veel op reis.
In Middelburg geniet hij niet zo'n beste re
putatie; hij komt meerdere malen in con
flict met de justitie. De bewaarde proces
stukken over het niet-betalen van verteer
gelag en van hypotheekrente, en over vals
munterij zijn tekenend voor zijn karakter:
een man met bruisende vitaliteit en veel
bravoer.
Met die valsmunterij is hij in Middelburg
begonnen. Hij leerde het slaan van munten
waarschijnlijk van zijn zwager (Jacob
Goedhaert), die munter van Zeeland was.
Als het in Middelburg te heet wordt, zet hij
zijn valsmunterij in Arnemuiden voort en
steekt dit niet onderstoelen of banken. Een
schoenmaker verklaart voor het gerecht:
en de gecommen wesende in degroote
neercamer aldaerheeft getuigedaer
sien staen een groene turffmande met
Spaensche quarten, daervan hij een vry-
gende..."
Uit een ander processtuk:
en de dat hy nu geleden verthien
daghen ofte bet gegaen is ten huysse van
den voornoemden Zacharias Janssen
boven op de achtercamer, alwaer hy ge-
/V
ry^eA
awngj'y-Ei, rm---r-1-
--V i -f am VV
i,
Figuur 2: Tekening van Gallilei. de Hollandse kijker
