18e eeuws kabinetje in de hal van het Stadhuis te Middelburg
(foto mr Tina Kannegieter)
gebruikt. Het gebouw herbergde geruime tijd het
oorlogsmuseum. Dit jaar kwam dé restauratie klaar,
waardoor de gemeente de beschikking kreeg over
een unieke expositieruimte.
Verbindingsschake!
De tentoonstelling in de Vleeshal te Middelburg
„is een soort van ontmoeting geworden van een
bonte verzameling van getuigen in een bepaalde
zaak, nl. de historische betekenis van Zeeland als
verbindingsschakel in de Benelux en als Deltaland
van een bijzondere bekoring." Aldus mr. C. A. van
Swigchem in zijn inleiding op de catalogus van de
tentoonstelling: Zeeland in de beeldende kunst der
Lage Landen 1550-1950. Nu deze tentoonstelling
achter de rug is, past een terugblik, maar tevens
de wens, dat er nog vele tentoonstellingen van een
dergelijk gehalte in de vleeshal zullen worden ge
houden. Dr. P. K. van Daalen heeft met veel smaak
en met verrassende vondsten een geheel geschapen
waarin Zeeland als inspiratiebron voor kunste
naars naar voren is gekomen. In dit verband willen
we het kabinetje noemen met de dame in 18e
eeuwse kleding, die naar het portret van de familie
Steengracht kijkt, misschien zich verbazend over
het air van deze Veerse burgemeester.
Geest
In de burgerzaal boven de vleeshal was de ruimte
in kabinetten verdeeld. Er was een portrettengalerij
van Zeeuwen met een mooi portret van een onbe
kend geestelijke, gevonden bij het openen van een
graf in de Abdij. Het portret, dat de rechtervleugel
van een drieluik vormde, geeft aanleiding tot
meditatie. De regel muziek boven het hoofd van
de geestelijke en de Latijnse woorden opinionibus
regitur mundus, de wereld wordt geregeerd door
vermoedens, laat veel speelruimte aan onze fanta
sie; in een ietwat sombere stemming kan men het
woord opinionibus ook vertalen met geruchten of
zelfs vooroordelen.
Hoe verweven is Zeeland met Vlaanderen en Bra
bant. Of het nu is door de kunstenaars, die hier
kwamen werken of een soort geestelijke verwant
schap, die moeilijk in woorden tot uitdrukking is te
brengen. Het zijn, uit artistiek oogpunt, niet alle
belangrijke schilderijen en portretten, maar we
zouden de schilderijen, die iets van het meekrap-
bedrijf lieten zien, niet gaarne op deze tentoon
stelling hebben gemist. Goedaert geeft ons een
indruk van het Walcherse landschap in de 17e
eeuw. Het gezicht op het kasteel Westhoven is tot
in de kleinste details helder en met fijne toets ge
penseeld. Op een andere manier doet Kimmel het
met zijn doek: op weg naar de markt. Hij was een
van de weinige kunstenaars in de vorige eeuw, die
aandacht had voor het boerenleven van zijn tijd.
De inleiding van Van Swigchem zou ik een cultuur
historisch essay willen noemen, dat ons de ver
wantschap met het zuiden op allerlei gebied toont.
Zijn inzichten verrassen door goede combinaties en
beelden. Wij citeren het volgende:
„Het lijkt soms, alsof in de 18e eeuw in Zeeland een
zeker evenwicht is hervonden meer dan in de
17e eeuw tussen Hollandse en Belgische cultuur
invloeden. De laatste zijn dan daarbij beslist niet
te verwaarlozen. Wij mogen aannemen, dat de
Antwerpse Academie, die voor vele Noord-Neder
landers een trekpleister was, ook voor kunstmin-
nenden in Zeeland als een magneet zal hebben ge
werkt. Een bepaalde zuidelijke combinatie van
zwier en statie lag de Zeeuwen ten dele zelf
van zuidelijke origine trouwens meer dan het
puur Hollandse en dat de bouw- en decoratie
kunst in de trant van de Antwerpenaar J. P. van
Baurscheit de Jonge er grote invloed had, kan men
nog heden ten dage op verschillende plaatsen in
het gewest constateren. De 18e eeuwse, soms ook
19e eeuwse lijstgevel, vaak lichtkleurig, met locale
eigenaardigheden, maakt, meer dan welke archi
tectuurperiode ook, thans nog goeddeels het eigen
karakter uit van de Zeeuwse stadskernen."
Het werkcomité voor de kunsttentoonstelling ver
dient onze dank, in het bijzonder, het zij herhaald,
dr. P- K. van Daalen, die een verantwoorde pre
sentatie heeft tot stand gebracht.
220
