Overzicht van het terrein van de opgravingen te Hannekenswerve in augustus 1964
gevonden de supervisie van het werk op zich te nemen.
Waar in Zeeland geen romaanse monumenten voor
komen uitgezonderd de koorfundering in de Sint-
Ba vo te Aardenburg is de ontdekking van de restan
ten van de kerk van Hannekenswerve van groot belang.
In een gesprek met dr. L. Devliegher te Brugge, kwam
dit aspect naar voren. Verder hebben we hier te maken
met een gewone dorpskerk, in stijl en bouwplan gelijk
aan de kerken van Oostkamp, Snellegem, Zuienkerke
en Adegem, (Belgisch Vlaanderen).
In het werkje van English over de romaanse bouwkunst
worden de achtkante middentorens in genoemde ge
meenten „de gewone formuul" genoemd.
Dr. Devliegher wees verder op het belangwekkende
van het feit, dat vlakbij het grote centrum Aardenburg,
in een betrekkelijk klein dorp kerkgraven zijn gevonden
met grafschilderingen. Ditzelfde heeft men ook in de
omgeving van Brugge kunnen constateren. Grafschilde
ringen zijn trouwens in Nederland tamelijk zeldzaam;
behalve in Middelburg, Utrecht en Hulst, en nu in
Hannekenswerve, zijn er tot nu toe in ons land geen
beschilderde graven gevonden, Omstreeks het jaar 1800
werden er in de St. Donaas-kathedraal te Brugge be
schilderde graven blootgelegd; uit het feit, dat men
zich toen algemeen over deze vondst verwonderde,
blijkt, dat men deze wijze van graf-versiering op dat
tijdstip volledig vergeten was. In de 16e eeuw komt
het praktisch al niet meer voor. Als voorbeeld haalde
Devliegher hierbij aan het eveneens in de middeleeuwse
St. Donaas-kathedraal aanwezige graf van de lijfarts
van Keizer Karei V, Cornelis van Baersdorp; deze, van
Zuid-Beveland afkomstige Zeeuw, werd daar in het
jaar 1565 begraven. In zijn graf vond men geen andere
versiering dan datum en wapenschilden.
Beschilderde graven van voor de 14e eeuw kent De
vliegher niet. In Brugge is er een ontdekt, waarop een
zerk lag, daterende uit de 13e eeuw. Bij nader onder
zoek bleek echter, dat er geen verband bestond tussen
deze zerk en het graf zelf.
De stijl va,n de grafschilderingen loopt parallel met die
van de „grote" schilderkunst, hetgeen men ook bij de
miniaturen waarneemt; deze schilders zijn geen spe-
158
