het spitse floret. Welnu dan, ontdaan van zijn
verfijningen gaat het weer laat ik de versleten
uitdrukking maar gebruiken om de strijd tussen
de geest en de stof. We kennen dat misverstand
al lang. Vijfentwintig eeuwen ongeveer. Laat ik
niet te ver terug gaan; de romantiek was er heel
sterk in. De „worsteling met de materie", de „tri
omf van de geest over de dode stof". Ge kent dat!
Maar, en dat is het misverstand, het gaat helemaal
niet om de triomf van het een of het ander. Het
gaat juist om harmonie! Let wel, dat dit helemaal
niet zeggen wil dat die harmonie geen strijd kost.
Integendeel. Het betekent echter wel dat wij de
vragen van de stof en van het nut zullen moeten
incorporeren in onze vraag naar het geluk van de
mens. Dat maakt de zaak oneindig veel gecompli
ceerder, want dan is het niet voldoende om te
verzuchten dat „realiter alles door elkaar heen
loopt", maar te erkennen dat stof en geest als
één onscheidbaar geheel, het wezen van de mens
uitmaken. It's all in the game; ook de atoombom
en de verkeersongelukken, de landbouwvergiften
en de anti-biotica, de drinkwatervervuiling en de
luchtverontreiniging. Daarin uit zich juist de nood
aan harmonie het onbarmhartigst en onbarmhar
tigheid is wellicht de meest sprekende karaktertrek
van onze huidige cultuur. Juist daarom zullen wij
niet mogen ophouden onze aandacht te geven aan
deze vragen. Juist daarom ook zullen wij het werk
van onze denkers en kunstenaars op de voet moe
ten blijven volgen, want zij leiden, respectievelijk
registreren het werk van de technici, de fysici en
chemici, de biologen en de planologen, econo
men en vul maar in, welk specialisme U wenst.
Daarbij is de samenleving niet de optelsom van
alle specialisten, maar een vergaarbak van leken,
want er zijn altijd meer niet-artsen dan artsen,
meer niet-economen dan economen. Nu is het ook
zo, dat iedere niet-specialist toch ook weer specia
list is en het gevaar loopt mea culpa van
de bewustzijnsvernauwing om zijn eigen vak als
het belangrijkste te zien. Daarom zullen we hun
werk drommels goed in de gaten moeten houden.
Dat geldt bijvoorbeeld voor het werk van de dich
ters evengoed als voor het werk van de economen.
De schuld van de ezel blijft bij de ezel. Laten we
echter het pakzadel zorgvuldig optassen naar de
aard van het beest, anders zou hij zijn nukken
kunnen wijten aan zijn last.
II Voor de goede lezer
Enig berijmd hijs- en trekwerk
Wat moet die brave Borst Verburg nog schragen?
Die weet zijn weetje best, al is know-how
nou net het schrikbeeld van Van Schagen!
Weest, vrienden, eensgezind. De randstad dreigt te stikken
in de smook, die zij met onze welvaart produceert.
Als ge dus per se op enig hoger doel wilt mikken,
gedenk de mens, die ondanks Uw krakeel crepeert!
Bedenk, wie om de knikkers spelen wil, of slechts om 't spelen,
de speler is en blijft dezelfde aarden pot,
gedoemd om stof te zijn en daarin stof en geest te delen,
de knikkers en het spel zijn schepsels van dezelfde God!
Laat daarom af van al dat wederzijds verwijten!
Gebruik de gaven van Uw hoofd en hart en hand
niet om op het klein gelijk van Uw gelijk te pleiten,
maar om de mens! Gebruik toch Uw verstand!
98
