ZEEUWS TIJDSCHRIFT
No. 5
taillering onttrekken deze torens zich niet aan
de Vlaamse invloed.
Het zijn niet alleen de kerken en hun torens,
die uitblinken door hun grote afwisseling, ook
de stedelijke gebouwen zijn niet vast gegroeid
tot bepaalde typen. Het belfort weet zich lang
te handhaven, het oudste in de huidige provin
cie is dat van Sluis. Meer noordelijk kennen
wij die van Goes en Zicrikzee, die zich minder
sterk van het gebouw los maken. Een verre
herinnering aan deze stoere en robuste torens
geven de stadhuistorens van Middelburg en
Hulst.
En zo staat het beeld van dit land voor ons,
dit land, dat wellicht meer torens droeg dan
welke andere streek ook.
Deze bijzondere zorg die men aan de torens
besteedde, wordt wellicht ten dele verklaard,
doordat zij goed zichtbaar over het vlakke
land en het wijde water even zo vele betrouw-
Foto Rijksdienst v. d. Monumentenzorg
Afb. 3- Koorintérieur, vanuit de Noorderkapel,
van de Ned. Herv. Kerk te Kapelle
bare bakens waren langs de grillige stromen.
Zij vertellen terloops als de kanttekeningen in
de marge van een oud boek, iets over de ge
schiedenis van dit water, die tevens de ge
schiedenis van dit land is.
Tegen deze achtergrond zullen we nu de
bouwkunst nauwkeuriger beschouwen. Het
oudste architectuurfragment in het Zeeuwse
gebied, is een wellicht nog 12e eeuws stuk
muur van de Middelburgse abdij, de oostwand
van de v.m. Statenzaal. Deze tufstenen muur
is doorbroken door acht romaanse vensters
met staafprofielen en draagt een bepleistering
met rood geschilderde schijnvoegen.
Een overgang naar de gothiek geven de
spaarzame resten van de eerste vorm der koor
kerk te zien (ca 1250). In de noordwand van
het huidige gebouw zijn nog twee traveeën van
dit oudere bouwwerk fragmentarisch bewaard
gebleven. Hier is reeds gebruik gemaakt van
baksteen, de vensters zijn nog rondbogig, het
omlopend staafprofiel wordt echter bij de ge
boorte der bogen door een kapiteeltje in Door-
nikse steen onderbroken. Dit klein eenbeukige
kerkje was vermoedelijk met een driezijdig
koor gesloten; zeer merkwaardig was de ste
nen overwelving, vermoedelijk met platte
bakstenen ribben. Deze overwelving duidt
op een nauw contact met Vlaanderen en zal
voorlopig een op zich zelf staand geval blijven.
Bij de talrijke omvangrijke 13e eeuwse pa
rochiekerken der Vlaamse steden ontstond een
eigen variant van overgangsstijl tussen ro-
rnaans en gotisch, de Schelde-gothiek ge
naamd, die zijn uitgangspunt vond te Door
nik. Hoewel deze stijl tot de Vlaamse steden
beperkt bleef, heeft hij vooral wat détails be
treft, toch enige invloed op de Zeeuwse ge
westen uitgeoefend. De meest noordelijke uit
loper van de zuivere Schelde-gothiek is de St.
Bavokerk te Aardenburg, in het huidige
Zeeuwsch-Vlaanderen, ongeveer gelijktijdig
tot stand gekomen als het schip van de kerk
van het naburige Damme. In de Aarden-
burgse kerk is nog veel van de romaanse
112
