ZEEUWS TIJDSCHRIFT
No. 5
verwantschap van West-Vlaamse en Zeeuwse
dialecten onmiskenbaar.
Noch het een, noch het ander houdt in, dat
men de Zeeuw en zijn taal een eigen karakter
kan ontzeggen.
Iets daarvan hoop ik in het onderstaande te
laten zien.
Er bestaat een Zeeuws gezegde in verschil
lende varianten, dat de boer in zijn handel en
wandel typeert: ,,'n Boer verandert drie ze
ventien) keer, twint-at'n over 'n grippe n
middeldulve) stapt spriengt
Geen wispelturigheid, maar de bedacht
zaamheid van de Zeeuwse plattelander ligt
hierin uitgedrukt, zijn wikken en wegen van
alle moeilijkheden, alle omstandigheden, eer
zijn besluit vaststaat.
In zijn taal, gelijk in houding en gebaar
toont hij deze eigenschap. Het behoud der
lange en gerekte klinkers en van de e-uitgang
der substantiva, de verzachting van de zins-
cadanz door het vermijden van scherpe eind
medeklinkers en van hiaten tussen de woor
den, het zangerige, vloeiende, soms haast lij
merige, dat zijn spraak kenmerkt, is niet
slechts de uitdrukking van een conservatisme
aan elke streektaal eigen. Het typeert tevens
het kalme levenstempo, de rustige geaardheid
van de Zeeuw.
Even karakteristiek is de keus van zijn stop
woorden: en 'oor, waardoor bijna elk zins
einde een vragende cadanz krijgt en niet
slechts de vraag, maar ook de bevestiging
wordt verzacht. Het is alsof de spreker steeds
ruimte laat voor het weerwoord, of hij zijn
mening niet wil opleggen, slechts in overwe
ging geven: het is nu aan de ander, om op zijn
beurt z'n zeien te zeien". 2)
't Is frêêd-é, zövee zieken as d'r bin, zegt
de Zeeuw; 't is erg met al die zieken, consta
teert de Hollander.
'k Zou je graeg èllepe, 'oor, mè'k zelf gêên
overschot van tèrv'-é, je mog't is bie m'n
neve perbêêre." Bestaat er een zachtzinni
ger manier, om iemand met een kluitje in 't
riet te sturen?
Die guus van Jaone zie d'r wï uut om 'n
cent te geven, en d'r man verdien goed- 'oor!
mè z'ei glad gêên beleid-é. Waarmee niet
gezegd is, dat de opinie van de spreekster over
Jaone niet muurvast staat.
Zeer tekenend is ook de voorkeur voor om
standige bijwoorden, voornaamwoorden, tus
senwerpsels: belangelik nie, bie-langenae-nie,
bie-ofte-nae-nie (lang niet); aolle gedurig
(steeds); alliengsjes-an (allengs); bie-of-om-
trent (omstreeks); iel(le)kendêên, iederendêên
(elk, ieder); en als uitdrukkelijke ontkenning:
bel-azdmin', belnêên'k (weineen); en het voor
al in Z.V. gebruikelijke: bè'k-en doenbè't-en-
doet enz.
En is er sprekender bewijs, hoelang het
duurt eer een verrassing is verwerkt, dan het
ellenlange: „Ellèlèlle" van de Walcherse bij
een onverwachte ontmoeting?
Ai! of Au! zegt de Hollander, die zich be
zeert, kort en krachtig; Aijje; OejjeOejoeje;
aloe je! zelfs aaijaaijaaie! de Zeeuw.
In woorden als: eulebeulen, eutebeuten
(scharrelen); 'n illebedille (bemoeial); eute-
meutig (duf, bedompt); 'n ienkelepienkel
(kreupele); oeljebroelje (rommel); otteklotten
(knoeien, scharrelen); okkemokken verzacht
het gemoedelijk-kinderlijke woordrijm de in
tensivering. Alweer: bedachtzaamheid.
Ook in het oordeel over anderen geen over
haasting, eer een zekere philosophische kalm
te: „]e kiekt er ommers mè bovenop,
„D'r is 'ard-'out en d'r is zacht'out', aolle
bakten en brouwten bin nie êênder en twêê-
mans kieven is gêên êênmans schuld".
Daarom moet je geven en nemen: ,,'t Duurd-'n
êêlen tied eerdad-aolle'öögjes en lêêgjes ge
slecht bin." 't Is wel waar, de zaak ziet er
niet al te best uit: 't Gaet zóas't gaet en nie
zöas t'oortmaar hij wil er geen oordeel
over uitspreken: „Dè bluuf-ik butenme zü't
nog wè's afsie,
Is hij een zeurpiet? In 't algemeen beslist
niet. Al wijst een overvloed van afkeurende
benamingen: kniespot, zeurpanne, zêêver, ze-
melteste, fiemelaer, 'oendermelker, en wat dies
102
