De tweede laag wordt gevormd door netwerken. Dit zijn alle zichtbare en onzichtbare
technische infrastructuren: waterwegen, dijken, sluizen, doorlaatmiddelen, wegen,
spoorwegen, pijplijnen, enzovoort. Veranderingen treden op in eenheden van vijfen
twintig tot honderd jaar.
De derde laag is de occupatielaag. Die wordt gevormd door de ruimtelijke patronen
van het menselijk gebruik (wonen, werken en recreatie). Veranderingen treden op in
perioden van tien tot vijfentwintig jaar.
Naast deze fysieke lagen is de culturele dimensie van belang. Het besturen van de
verschillende lagen van verandering en de sociaal-economische aspecten daarvan is
een grote uitdaging in de ruimtelijke ordening. De grondlaag heeft daarbij vooral te
maken met het bewaken van de duurzaamheid (ecologie), de netwerklaag vooral met
het bewaken van de functionaliteit (economie) en de occupatielaag vooral met het
zorgen voor rechtvaardigheid (sociologie).
De essentie van de lagenbenadering ligt in het besef van het verschil in veranderings
snelheid van de lagen en het besef dat de lagen elkaar beïnvloeden. Deze hiërarchie
in dynamiek bepaalt de volgorde van plannen en ontwer
pen van grondgebruik. Eerst dient de beïnvloeding van de
ondergrond met zijn laagdynamische natuurlijke processen
goed in beeld te zijn en bewust gepland plaats te vinden.
Vervolgens kan in de hoger dynamische netwerklaag en
occupatielaag slim gebruik gemaakt worden van de on
dergrond of kunnen de netwerken en bebouwing aan de
onderlaag worden aangepast.
Een hogere laag hoeft zich niet altijd aan te passen aan de
laag eronder, maar men moet zich wel bewust zijn van de
lange termijn consequenties van de keuze.
Bij het analyseren en ontwerpen moet veel aandacht ge
geven worden aan de eigenschappen en functies van de
n ondergrond en de netwerklaag en aan de structurerende
Hef lagen model. Bron: 3
betekenis van beide lagen. Deze lagen bepalen namelijk
www.ruimtexmilieu.nl
voor het grootste deel de duurzaamheid en de daaraan ge
relateerde beheer- en onderhoudskosten van de leefomgeving nu en in de toekomst.
De verantwoordelijkheid voor de inrichting van de ondergrond en de netwerklaag
behoort toe aan de nationale en regionale overheden. Zij bepalen de omgeving voor
de belangen van de occupatielaag.
De voordelen van het gebruiken het denkmodel van de lagenbenadering zijn:
het maakt bewust van de complexiteit en geeft een integrale perceptie van de
leefomgeving;
het geeft inzicht in integrale oplossingen;
het geeft inzicht in de belangen die aan de orde zijn;
het maakt duidelijk welke schaal aan de orde is: landelijk, regionaal of locaal;
en het geeft inzicht in de keuzes die gemaakt zijn.
