Documenten van de tijd
IBaarsdorp
was de hoed een statussymbool van keurige heren. In de jaren zestig toen de burger
hem afzette gingen veel kunstenaars hem dragen. Pogingen om ingrediënten uit het
werk te verklaren stranden direct in een veelvoud van mogelijkheden.
Bij het doorlopen van de werken tot op heden is opvallend hoe sterk de ver
schillende tijdsbeelden zich opdringen. Hoe autonoom zij bezig zijn en hoe lastig zij
onder een noemer te brengen zijn, duidelijk blijft bij ieder werk in welke periode het
is ontstaan. De eerste werken van Paul eind jaren zestig zijn een manifest tegen het
burgerlijke ethos. Met zijn rozen bijna een letterlijke verwijzing naar alles waar de
flower power voor stond. Het ambivalente tussen de burger en de kunstenaar komt
naar voren in de bruidsreportage van Paul en Frangoise.
Het werk verandert mee; van de jaren zestig met een sterke gemeenschappelijke
maatschappelijke omwenteling naar de meer op het individuele leven gerichte zoek
tocht in de jaren zeventig. De gebruikte technieken sluiten sterk aan bij de grafische
vormgeving van de jaren zeventig met de grove korrel van de afdrukken en de wijze
van inkleuren van de zwart-wit afdrukken. In de jaren tachtig zijn het de montage
technieken die zich met grote snelheid ontwikkelen en die uiteindelijk leiden tot
de huidige geavanceerde beeldbewerkings- en montagetechnieken. Met de komst
ervan worden nieuwe mogelijkheden onderzocht en ingezet. De stroomversnelling
waarmee de digitale ontwikkeling is gegaan is af te lezen in hun gezamenlijk werk.
De beelden worden steeds complexer en voller.
Op dit moment is de piek uit deze snel op elkaar volgende vernieuwingen. De aan
passingen en verbeteringen die nu gedaan worden zijn niet meer zo ingrijpend in de
denk- en benaderwijze van de fotografie en de film als vijftien tot twintig jaar ge
leden. Het vervreemdende effect in de kunstwerken van Paul en Menno de Nooijer
ligt thans niet meer in de complexe vervlechting van de veelheid van lagen. De meest
recente projecten zijn serener in de opbouw van het beeld en de complexiteit van de
gelaagdheid is subtieler, maar niet minder vervreemdend.
In 2006 hebben Paul en Menno de Nooijer met hun gezinnen Middelburg ver
laten en ingeruild voor een prachtige oude hoeve in Baarsdorp. De ruimte die zij hier
hebben geeft hen de gelegenheid om hun ideeën over de geënsceneerde ruimte te
vertalen in de immense tuin. In de film Zoete Paradijs speelt hun nieuwe woonom
geving een belangrijke rol. In de komende projecten zal daar meer van te zien zijn.
De intuïtie en het toeval blijven belangrijk bij de totstandkoming van hun projecten.
In hun overtuiging moet er meer zijn dan enkel de planning. Dit is iets dat je je haast
niet kunt voorstellen als je ziet met hoeveel precisie ieder project van het begin tot
het eind wordt uitgewerkt. Toch wordt gedurende het scheppingsproces het ma
teriaal en het uiteindelijke doel voortdurend bijgesteld. Het spanningsveld tussen
ratio en intuïtie blijft zichtbaar in het uiteindelijke resultaat. Steeds weer zetten Paul
en Menno de Nooijer je op het verkeerde been en blijft er ruimte voor een nieuwe
wending.
