De onafhankelijkheid in het geding
ten. Het protest van de Nederlandse Vereniging van Journalisten tegen deze censuur,
mocht niet baten, de provinciale autoriteiten wensten een van hun voormannen niet
belachelijk te laten maken. Overigens bedroeg de subsidie slechts 500 gulden, een
bedrag dat door een anonieme dame uit Goes prompt op de rekening van VMZ werd
gestort. Bovendien meldden zich tientallen nieuwe leden aan. Want er waren ook
toen al Zeeuwen die het wel gezond vonden om autoriteiten die te weinig rekening
hielden met het milieu, persoonlijk aan te pakken.
Hoe anders was de situatie in het najaar van 2006. Ook toen werden er in de raadszaal
te Kruiningen boze woorden gesproken. Echter niet omdat een autoriteit te hard was
aangevallen in Wantij, het blad van de ZMF, maar omdat de plaatselijke mosselvissers
als gevolg van ZMF-chicanes brodeloos dreigden te worden.
Deze twee voorbeelden geven het opvallende verschil tussen toen en nu aan: de
Zeeuwse milieubeweging botst tegenwoordig nog zelden met de autoriteiten maar
steeds vaker met delen van de bevolking.
Dat de ZMF een andere koers zal gaan varen dan de VMZ is vanaf de eerste dag
na de fusie (1 januari 1985) duidelijk. Als journalist Ad de Jong, die jarenlang zonder
één cent vergoeding De Gouden Delta hielp volschrijven, solliciteert naar de functie
van (betaalde) eindredacteur van het nieuwe blad Wantij, wordt hij afgewezen en
gepasseerd door een buitenstaander. In Wantij moet immers een totaal andere toon
worden aangeslagen dan Ad gewend is.
Verantwoordelijk voor de omslag is de fusiepartner van de VMZ, het Zeeuws Coördi
natie Orgaan (ZCO). In dat ZCO werkten de natuur- en vogelbeschermingorganisaties
al zeven jaar samen met de Stichting Het Zeeuws Landschap. Het ZCO is absoluut niet
actiegericht, het onderhoudt goede banden met de provincie, die tot de fusie jaarlijks
een subsidie van 120.000 gulden verstrekt. Uit de notulen van het ZCO (22 maart
1984) blijkt dat de provincie alleen bereid is de subsidieregel (75% der onkosten wor
den gedekt) te handhaven als de doelstellingen van de ZMF dezelfde worden als die
van het ZCO. Eventuele doelstellingen van de VMZ, die de provincie onwelgevallig
zijn, moeten dus worden opgegeven. Als de fusiepartners bereid blijken om op die
basis verder te gaan, besluit de provincie om een extra subsidie van 32.000 gulden te
verstrekken.
Driekwart van de uitgaven van het ZCO werden dus door de provincie betaald. Dat
je bij een zo grote afhankelijkheid van overheidssubsidies je woorden nauwkeuriger
weegt dan in De Gouden Delta gebeurde, laat zich raden. Spot en satire over politici
zijn voortaan taboe en actievoeren, zoals in de rumoerige jaren van Oosterschelde
Open en Borssele dicht, behoort eveneens tot het verleden. Geen van de bij het ZCO
aangesloten organisaties hebben in de voorbije jaren actief mee gedaan aan de soms
harde acties om de zeearm te redden of de kerncentrale te sluiten.
Toch wordt in de beginjaren van de ZMF het woord 'actie' niet geschuwd. Alleen geeft
de eerste voorzitter, bioloog H. Laanbroek, in een interview al meteen een geheel ei
gen invulling aan het woord: 'Actie hoeft niet te betekenen dat we de straat opgaan.
Actie kan ook zijn: meedoen in overlegsituaties, het indienen van bezwaarschriften en
