O JAAR ZEEVAARTSCHOO
moet worden bezien als een klein onderdeel van het gehele logistieke
proces. Zo gebeurt de planning van schepen en hun routes in veel geval
len geheel vanaf de wal. Schepen verblijven ook steeds korter in havens
en de romantiek van vroeger heeft plaatsgemaakt voor nuchtere zakelijk
heid.
Specialisatie in typen schepen. De afgelopen decennia heeft zich een
enorme technische specialisatie in de scheepvaart voorgedaan. Overdre
ven gesteld: voor elk type product lijkt wel een specifiek schip te zijn ont
wikkeld. Specialistische schepen vragen om specialistische kennis. Maar
op de opleidingen is er steeds minder tijd om al te diep op de stof in te
gaan en moeten studenten juist breed opgeleid worden.
Moderne schepen vragen minder mensen. Waren er twintig jaar geleden
nog grosso modo dertig mensen operationeel aan boord, thans varieert
dat tussen de twaalf en vijftien.
Het traditionele kwaliteitskenmerk van Nederlandse, Noorse en
Engelse officieren heeft zwaar aan belang ingeboet. In tegenstelling tot
twintig jaar geleden maakt het feit of iemand in Nederland, Noorwegen
of Groot-Brittannië heeft gestudeerd nauwelijks meer indruk. Met de ver
betering van het onderwijsaanbod uit bijvoorbeeld de Baltische Staten en
in de nabije toekomst uit Polen en China komt de meerwaarde van de
algemene Nederlandse maritieme opleidingen in het gedrang
Het Nederlandse zeescheepvaartbeleid van 1996 draagt bij aan het
tekort aan Nederlandse officieren. In 1996 introduceerde Nederland
als één van de eerste EU-landen een vernieuwd zeescheepvaartbeleid.
Dit hield onder andere in het fiscaal aantrekkelijker maken om schepen
onder Nederlandse vlag te laten varen, om het management van schepen
in Nederland te vestigen en om schepen in Nederland te laten bouwen.
Het effect van dit beleid was dat de vraag naar Nederlandse officieren
toenam. In combinatie met de nationaliteitseis voor kapiteins leidde dit
tot een fors tekort aan Nederlandse officieren.
De internationaal opererende manning agencies bepalen hoe langer
hoe meer het personeelsbeleid van moderne scheepvaartondernemin
gen. Aangezien de arbeidsvoorwaarden bij manning agencies (uitzend
bureaus) aanzienlijk beter zijn dan bij individuele rederijen en de sociale
binding met rederijen nagenoeg is verdwenen, kiezen steeds meer zeeva
renden voor een arbeidscontract met een manning agency. Het besef
begint te ontstaan dat het voor een manning agency ook interessant kan
zijn om zich met opleidingen (certificaten) bezig te houden.
Het stimuleren van maritiem onderwijs en onderzoek blijven vaste
onderdelen van het moderne Nederlandse zeescheepvaartbeleid.
Het Ministerie van Verkeer Waterstaat onderkent de betekenis van het
147
