directe omgeving: een landschap met pensioen. En zoals gepensioneerde
werkers een nieuwe, vaak diepere betekenis voor hun omgeving hebben
op het moment dat ze het verlies van de oude status hebben ingeruild
voor de mogelijkheden die de vrije tijd ze biedt, kan het geherdefinieerde
landschap een nieuwe betekenis voor Zeeland hebben. Het is een misvat
ting dat het behoud van de culturele waarde, de aan de mens gerelateer
de schaal tot consolidatie zou moeten leiden. Hoe aanmatigend is het te
denken dat een Delta, die eeuwenlang door het spel van wind en water
aan dynamiek onderhevig is geweest opeens in haar verschijningsvorm
bevroren kan worden, omdat een aantal mensen met elkaar in 2002
besluiten dat het zo goed is. Een geherdefinieerd landschap kan een wer
kend landschap zijn, een actieve onderlegger voor een vernieuwde eco
nomie. De economie van het wonen, het ontspannen. De economie van
de cultuur. De economie van de landschapswaarden. De economie van
de kleinschalige, ecologische productie. Een landschap dat een nieuwe,
kansrijke vrijetijdseconomie ontslaat van de verplichting zich te verstop
pen achter geluidswallen, te verschuilen achter namen die nauwelijks iets
met Zeeland van doen hebben: Beach Resort, Roompot Marina, Noordzee
Résidence. Een landschap dat vanuit haar eigen, intrinsieke landschappe
lijke, sociale, economische en culturele waarde op zoek kan gaan naar
een nieuw, eigen evenwicht. Maar dan wel professioneel ontwikkeld en
beheerd, met een maat en schaal die past bij de nieuwe Europese markt,
met mondiaal georiënteerde en handelende burgers. Het Zeeuwse land
schap met haar dorpen, beheerd door een ontwikkelings- en beheermaat
schappij op de schaal en met de professionaliteit van Disneyland of de
Roompot, maar met de culturele bagage van een Smallegange, de daad
kracht van een Soetwater, en de idealen van een 't Hooft.
Het lied van de schoonheid, dat opklinkt uit het iverk van den mensch, die hier
eerst den bodem waarop hij leeft moest ontwringen aan de zee, voor hij er zijn
cultuur kon vestigen. Luctor et Emergo, worstelen en overwinnen, is het devies
dat aan het wapen met den zwemmenden leeuw is ontleend. Het krijgt nieuwen
zin als we in de cultuur van dit land nagaan Iwe de menschelijke geest in de
worsteling met de materie overwonnen heeft.
Slotzin van 'Dorpen in Zeeland', ir. P.J. 't Hooft (1943).
,i t"',,
54
