SLUIPMOORDENAARS IN DE DELTA
Barcelona. Die neemt de architectuur van z'n vakantiewoning wel op de
koop toe.
Gelukkig is er nog het Walcherse landschap, de Manteling, de duinen
van Dishoek, de ongenaakbare zeedijk van Westkapelle. De doorkijkjes
naar de Lange Jan, ginds aan de horizon. Vanuit het zuid-oosten rukt het
nieuwe landschap op, de windturbines van het Sloe, de Boulevard van
Vlissingen. De blik noord-west gericht houden dus.
Zeeland, de Delta, is toe aan een herdefinitie. Het in eeuwen opgebouw
de evenwicht tussen stad, dorp en platteland is als gevolg van een mobi
liteitsrevolutie, mondialisering en nieuwe digitale technieken in enkele
decennia van de kaart geveegd. De directe koppeling tussen stad en land,
in de klassieke zin van het woord, is verdwenen. Zeeland is altijd een
'zee van ruimte, en een land van dorpen' geweest. De dynamiek van de
Zeeuwse samenleving is in economisch, maatschappelijk en cultureel
opzicht, grotendeels aangestuurd geweest door de dorpse samenlevingen
en het haar omringende landelijke gebied. In de ruimtelijke ordening van
Zeeland is dit tot op heden nog afleesbaar. Herdefinitie is nodig, voordat
de sluipmoordenaars hun taak volbracht hebben, en de orde verstoord is
voor zich een nieuwe gevestigd heeft. De begrippen van Vitruvius kun
nen hier opnieuw een rol bij spelen: ordening, harmonie, evenwichtige
verhouding, decorum en economie. Maar dan wel gebaseerd op de nieu
we schaal, de nieuwe economie, de nieuwe maat. Het dorp Borssele van
ir. 'Hooft past niet op twee kilometer afstand van een industriegebied dat
meer dan honderd maal de maat van dit renaissancedorp heeft. De door
hem lyrisch beschreven typologie van de Zak van Zuid Beveland spoort
niet met een landschap doorsneden door rationeel getrokken hoofdtrans-
portassen, waarlangs willekeurig geprojecteerde windturbines van meer
dan 100 meter hoog de maat en schaal van het landschap opnieuw, maar
De Manteling.
52
