Organische groei
van Wissenkerke
Kader
JAN WILLEM BOSCH
De wijze waarop steden en dorpen in Nederland groeien houdt de
gemoederen flink bezig. In hoog tempo wordt er conform de Vierde
nota extra (vinex) over de Ruimtelijke Ordening (1990) gewerkt aan
Vinex-locaties. Daardoor verandert het aanzien van Nederland in korte
tijd drastisch. De Vinex-storm gaat weliswaar voor een groot deel aan
Zeeland voorbij, maar ook hier komen veel uitbreidingen vaak als
"vlekken' naast de historische dorpen tot stand. Van enige ruimtelijke
samenhang met het historische dorp is meestal geen sprake. Door het
vele gebruik van witte breuksteen worden die nieuwbouwwijken wel
als "witte schimmel' in het landschap aangeduid. Voor gedeputeerde
van Ruimtelijke Ordening J.G. van Zwieten was de onvrede over de
aantasting van het landschap aanleiding voor een onderzoek naar hoe
de uitbreiding van de dorpen anders zou kunnen. In de inleiding van
dat onderzoeksrapport schrijft Van Zwieten dat de woningen in de
nieuwbouwwijken weliswaar vaak prima zijn, maar dat de wijken zelf
geen deel lijken uit te maken van het dorp. Ze zijn inwisselbaar met
iedere willekeurige andere wijk in Nederland. Daardoor is er onvrede
ontstaan over de relatie tussen het dorp en het landschap en tussen de
naoorlogse wijk en het oorspronkelijke dorp. Vroeger was die onvrede
er niet. Het leek of een dorp als vanzelf aan zijn eigen identiteit bouw
de. Het vergroeide als het ware organisch met het landschap.
De kwantitatieve sturing van woningbouw in de periode tussen 1950
en heden heeft de kwaliteit kennelijk geen goed gedaan. In de provin
ciale beleidsnota 'Thema's voor de toekomst' uit 1999 is voor het eerst
het voornemen geuit om te laten onderzoeken hoe de dorpen in
Zeeland weer 'organisch' zouden kunnen groeien. Voor verschillende
dorpstypen is dat inmiddels gebeurd. Het Bureau Bosch Slabbers,
tuin- en landschapsarchitecten, nam in dit verband het voorstraatdorp
Wissenkerke op Noord-Beveland onder de loep. Het keek naar hoe het
dorp ontstaan is en hoe het in de loop van de tijd is gegroeid. Het stel
de vast hoe Wissenkerke zich ontwikkeld zou hebben als het principe
van de organische groei niet verstoord zou zijn geweest in de periode
na 1950. Op grond daarvan is aangegeven hoe en volgens welke strate-
- rpagina: Dorpsdijk. gie het dorp in de toekomst organisch kan groeien.
75
