ORGANISCHE GROEI VAN WISSENKERKE
Voorstraatdorpen
In voorbije eeuwen zijn in Zuid-West Nederland veel buitendijks gelegen
gronden ingepolderd. In de polders ontstonden nieuwe nederzettingen.
Ze zijn naar de mode van de tijd planmatig aangelegd. Een veel voorko
mend model is dat van het 'voorstraatdorp', dat vooral in de Nieuwland-
polders van de 15e tot de 18e eeuw werd toegepast.
Centraal element is een lange rechte straat, die uitkomt op de buitendijk
van de nieuwe polder, meestal in de buurt van het sluitgat. Buitendijks
werd vaak een haventje gesitueerd, zoals ook bij Wissenkerke. De dorps
bebouwing is aan weerszijden van de loodrecht op de dijk lopende
'Voorstraat' (meestal ook zo genoemd) en uitbreiding vond ter weers
zijden evenwijdig plaats langs achterstraten met dwarsstraten als verbin
ding. Zo ontstond een rechtlijnig, planmatig dorp in een polder, die ook
rechtlijnig van opzet was en waarin verspreid de boerenhoeven werden
gebouwd. Dit in tegenstelling tot de Oudlandgebieden in Zeeland met
het ringdorp als kenmerkend dorpstype. Deze waren vooral op de hoger
gelegen kreekruggen op kruispunten van wegen ontstaan door een con
centratie van boerderijen en de bouw van een kerk. De oorsprong van
de meeste ringdorpen ligt in de 11e eeuw, terwijl de meeste voorstraat
dorpen uit de 17e eeuw dateren.
De locatie van de dorpen in de nieuwe polders werd mede bepaald door
de ondergrond (de minst vruchtbare bodem en zo mogelijk de meest
vlakke ondergrond). De Voorstraat is de breedste en belangrijkste straat,
Kaartbeeld van een ander vaak 'opgespannen' tussen twee monumentale gebouwen: de kerk en het
voorstraatdorp in de gemeentehuis, of de burgemeesterswoning/pastorie. Aan een van de uit-
regio. Colijnsplaat. einden van de Voorstraat bevinden zich dikwijls de centrumfuncties.
Ontstaan en groei
van Wissenkerke
Het oude gedeelte van Wissenkerke
heeft de kenmerkende opbouw van
een voorstraatdorp. Echter geen enkel
voorstraatdorp is precies hetzelfde,
ieder dorp heeft een eigen opzet en
structuur.
Het huidige dorp dateert van 1653, en
is de opvolger van het middeleeuwse
Wissenkerke dat met de inundaties
van 1530 en 1532 verloren ging en
waarvan de archeologische resten op
een andere, een paar kilometer zuide
lijker gelegen locatie gezocht moeten
worden. Het voorstraat-karakter van
het tegenwoordige Wissenkerke is in
het centrum nog goed herkenbaar.
1.0
Beveland
Rusthoeve
^/(Proefboerderij) nv a
polder y
76
