De houten vissersschepen
van de Delta
JAN HENDRIKSEN
Zondagmiddag 28 mei 2000.
Wanneer ik de pen ter hand neem voor het schrijven van dit artikel,
raast er een zuidwesterstorm 10 Beaufort met zware windstoten over
Zeeland. Veel Zeeuwen hebben nu geen rust in hun lijf. Mijn gedach
ten dwalen onwillekeurig naar een andere datum: 18 juli 1924.
De hele hoogaarsvloot heeft zich met afgaand tij vanuit Vlissingen
laten meevoeren tot voor Westkapelle. De vissers worden volkomen
verrast door een zware storm uit het noordwesten. In die tijd hadden
alle schepen nog spriettuig. Maar een grootzeil dat opgedoekt wordt
op de spriet, vangt nog steeds veel wind. De schepen slaan om als
sigarendoosjes. Vijftien vissers verdrinken.
Lein de Nooyer, visserman in ruste uit Vlissingen: "Mijn vader ivas
ook buiten. Hij was zo wijs om het grootzeil met spriet en al aan dek te
leggen. Op een heel klein puntje fok is hij door het Oostgat voor de storm
uit naar Vlissingen gebruld. Hij kon het navertellen. Na die ramp gingen
de vissers massaal over op gaffeltuig."
nkerpagina, midden:
oto met een hoog
Zeeu gehalte. Vrouwen
in acht kijken naar de
hengst 'Den Bruinen' uit
Een hengst is een
Zeeu ws-Vlaams scheeps-
typ Hij is gebouwd op
de werf 'Moed en Trouw'
i De Paal. (Foto Jan
Hendriksen
Linkerpagina, onder: Lein
de ooyer op de hoog-
lars Geertrui (zomer
I'" Hij viste tientallen
jaren met dit schip vanuit
Vlissingen. (Foto Jan
Hendriksen)
Zolang er mensen in deze Delta wonen en dat is sinds 9800 voor
Christus, wordt er gevist. Archeologische vondsten tonen dat aan.
Er is niet veel geschiedschrijving over de visserij en schelpdiercultuur
in vroeger tijden. Toen de Romeinen onze Delta binnentrokken, troffen
ze zeilvaartuigen aan voor de visserij en de overzeese handel. In de
Middeleeuwen lag het zwaartepunt voor de zeevisserij in Vlaanderen.
Er is een ets van Philips Galle 'naar ITans Bol' uit 1582, waarop Zeeuwse
vissers letterlijk in de 'weer' zijn met het vangen van zalm met weren en
fuiken. Een vistechniek die nu nog bestaat achterin de Oosterschelde.
Zie het artikel van Kees Slager elders in dit Zeelandboek.
Op een andere ets uit hetzelfde jaar zijn vissers in de kreken van de
Oosterschelde bij Bergen op Zoom bezig met het vangen van kreeften en
krabben en het verzamelen van mosselen. Een derde ets laat zien dat de
Zeeuwen eind zestiende eeuw hun vis, garnalen en schelpdieren al naar
de vismarkt in Antwerpen brachten.
Het eerst bekende schilderij waar een sprietgetuigd hoogaarsje op staat,
is van Jan Porcellis uit Gent, geschilderd in 1622. Het hangt ver van huis
in het National Maritime Museum in Greenwich.
63
