H E
N T
E G
De climax van wederzijds onbegrip tussen
Nederlanders en Belgen lag rond 1830, toen
de grenzen werden getrokken van het huidige
België en Nederland. Een krant uit die tijd, le
Courier de Pays-Bas, verwoordt het als volgt:
'Gewoonten, cultuur, zeden, belangen, volksaard,
taal, smaak en bezorgdheden: alles is anders. Wat
ons past, past de Hollanders niet en wat de
Hollanders past, past ons niet'. België begon in
1831 als een eenheidsstaat, maar is inmiddels
een federale staat met zes parlementen, vijf
regeringen, drie gemeenschappen, drie gewes
ten en ruim veertig ministers! Nederland is
altijd een eenheidsstaat gebleven, centraal
bestuurd vanuit de Randstad.
De verschillen in politiek-bestuurlijke cultuur zijn groot. België onder
vindt dagelijks hinder van drie zogeheten breuklijnen: een levensbe
schouwelijke (katholieken tegenover vrijzinnige liberalen en socialisten),
een sociaal-economische (het rijke Vlaanderen tegenover het in verval
geraakte Wallonië) en een communautaire (vrij vertaald: taalstrijd). In
België betekent politiek bedrijven altijd in achterkamertjes tot akkoorden
komen. Oncontroleerbaar en onzichtbaar handelen is een hoger goed dan
publiek verantwoording afleggen. Nederlanders leven in een ambtena-
renstaat waarbij de macht voor een groot deel in de Tweede Kamer ligt.
Belgen leven in een land waar de partijen de dienst uitmaken. Besturen is
in België een middel voor politieke klantenbinding. De overheid is er
voor de partij, want alles bestaat dankzij de partij. Ex-premier Paul
Vanden Boeynants drukte het eens als volgt uit: "Ik doe iets voor u en li
doet iets voor mij". In Nederland draait het om het correct volgen van de
regels en het bereiken van consensus, waarbij zoveel mogelijk partijen
tevreden moeten worden gesteld. De Nederlandse zorgvuldigheid en
proceduredrang kan leiden tot situaties waarin de operatie goed is verlo
pen maar de patiënt inmiddels is overleden! Journalist Eppink trekt uit
eindelijk de conclusie dat consensus in Nederland een manier van leven
is, in België een manier van overleven.
Vlaanderen en Nederland, twee druppels water?
Het is verbazingwekkend dat twee volken, die zelfde taal
delen, zoveel verschillen vertonen in politiek, bestuurlijke
organisatie en cultuur. Vlaanderen en Nederland zijn als
de wederhelften van een eeneiige tweeling die op eenzelf
de tijdstip op verschillende plaatsen op aarde zijn gepara
chuteerd. De gemiddelde Nederlander is verzot op
Vlaamse frieten met mayonaise, pralines en kloosterbieren.
Maar hij gruwt van de ondoorgrondelijke cultuur waarbij
174
