Het Verdronken Land van Saeftinghe
We gaan om de Platen heen terug naar de Zeeuws-Vlaamse oever en
daar ligt het indrukwekkende Verdronken Land van Saeftinghe, een
natuurgebied van internationale allure, behorend tot de top tien van de
belangrijke reservaten van West-Europa. Ruim drieduizend hectare
brakwaterschor doorsneden met geulen die boeiende namen dragen:
Speelmansgat, Spauwer, Lepelaar, Ijskelder, Hondegat. De laatste ver
wijst zonder twijfel naar zeehonden, die daar tot een halve eeuw geleden
zeer talrijk voorkwamen.
Saeftinghe imponeert door zijn natuurlijkheid en vooral door zijn groot
heid. Ga naar Emmadorp in Oost-Zeeuws-Vlaanderen, beklim de zeedijk
en overzie dat immense schorgebied. Zo heeft Zeeland er duizend jaar
geleden uitgezien. Totaal anders wordt de ervaring, als u met een man
of twintig onder leiding van een gids dat gebied intrekt, laarzen aan en
gekleed in slikbestendig tenue.
De vijfendertig gidsen van het Zeeuwse Landschap leiden per jaar onge
veer tienduizend mensen veilig door het schor. Zo'n tocht duurt als regel
vier uur. Het is zeker niet een echte survivaltocht, maar toch hebben vier
mannen in de laatste twaalf jaar zo'n excursie niet overleefd.
Saeftinghe is niet altijd een schorgebied geweest. In de twaalfde eeuw is
dit land ingepolderd door Vlaamse monniken. Het werd een welvarende
streek met dorpen, landerijen en het vermaarde Kasteel van Saeftinghe.
In de vijftiende eeuw waren er watersnoodrampen, waardoor de streek
verpauperde. Het definitieve einde kwam in 1584 door militaire inunda
ties die vooraf gingen aan de 'val van Antwerpen'. Het land verdronk tot
ver in Vlaanderen. Met vallen en opstaan is dat gebied in latere eeuwen
deels herdijkt. De jongste polder, de Hertogin Hedwige, ontstond in 1907.
Het ligt voor de hand om deze polder als een van de eerste te betrekken
bij de discussie over ontpoldering en de noodzaak van vergroting van het
waterbergend vermogen van de Schelde. Het is een polder waar nauwe
lijks bebouwing in staat. Verderop, bovenstrooms van Antwerpen, zijn
langs de Schelde 'gecontroleerde' overstromingsgebieden aangelegd, bij
Kruibeke, Rupelmonde en Temse. De Scheldedijk is daar lager gehouden
dan langs de rest van de rivier.
Verdieping en kanalisatie
Zeeland en Vlaanderen ontkomen niet aan een serieus debat over het
dubbele gevaar dat het land langs de Schelde bedreigt, namelijk dat van
de mondiale zeespiegelrijzing en de toename van het getijdeverschil:
de vloed komt hoger en de eb gaat lager.
De zeespiegelrijzing is een kwestie van centimeters per decennia. Dat lijkt
niet veel, maar het is onomkeerbaar. De toename van het getijdeverschil
Linkerpagina boven: porte termijn veel bedreigender. Door het wegbaggeren van de
Plaat van Baarland. r 1 j
drempels en het verdiepen van de vaargeul m de Westerschelde kan
Linkerpagina onder: het vloedwater onbelemmerd opstuwen in de trechter die het Schelde-
Schor van Baarland. estuarium vormt. Bij eb zal het water sneller wegstromen, maar het gaat
161
