HET ZIJN GEEN BOEREN MEER
verhoudingen binnen de agrarische sector. Hij wil zijn uittreden
dan ook beslist geen voorbeeld noemen voor andere agrarische
ondernemers. Hij is niet gestopt omdat hij door al zijn nationale en
internationale contacten de bui al zag hangen, want naar zijn vaste
overtuiging hangt er nergens een fatale bui. Het was voor hem een
persoonlijke beslissing, mede ingegeven door het perspectief dat zijn
kinderen geen zin hadden om het bedrijf voort te zetten.
De landbouw heeft ook op Schouwen-Duiveland een toekomst.
Over een aantal jaren zal er een beeld te zien zijn van een aantal
grote agrarische ondernemingen, vanaf zo'n honderdvijftig hectare,
die grootschalig producten blijven telen.
Daarnaast blijven er een aantal kleinere 'gemengde bedrijven', die op
een veel bredere basis zullen voortbestaan.
In een nota uit 1998 van de Dienst Landelijke Gebieden (Zeeland,
perspectief voor de landbouw?) wordt wat dat betreft het volgende
rijtje opgevoerd: een tweede baan, loonwerk, handel en advies, agro-
toerisme, zorgboerderijen (kinderopvang, gehandicapten, ouderen),
cursussen, huisverkoop, streekeigenproducten, loonwerk bij wegber
men, wateroevers, beheer van natuurterrein en agrarisch natuurbe
heer op eigen grond. En natuurlijk niet te vergeten: de teelt van land
bouwproducten.
Echte grote omwentelingen zullen ons volgens Jan Geluk niet te
wachten staan. Geen negatieve, maar ook geen positieve.
Streekproducten zijn aardig, maar de markt staat niet te roepen om
streekproducten uit Schouwen-Duiveland. Wat voor producten zou
den dat moeten zijn? De aardappel misschien? Vanzelfsprekend moe
ten streek- en bestemmingsplannen ruimte geven aan allerlei bedrijfs
vestigingen, die op het platteland passen. En vanzelfsprekend moeten
we ook bouwen voor forensen en mensen die na vele jaren weer
terug willen keren naar Schouwen-Duiveland. Maar dat zijn geen
grote bewegingen. Schouwen-Duiveland komt niet op zijn kop te
staan.
Het is nu al geen echt boerenland meer en straks al helemaal niet
meer. De traditionele boer kom je niet veel meer tegen en ook de
maatschappelijke invloed van de agrarische sector is fors teruggelo
pen. Maar de sector zal duidelijk aanwezig blijven, het land is nu
eenmaal bij uitstek geschikt voor de landbouw.
Eigenzinnig?
Schouwen-Duiveland zal zich geleidelijk verder ontwikkelen en
graag op eigen koers. Geen van de drie, Jaap, Niek of Jan, kon iets
aangeven van een eigen Schouws karakter. Hooguit een beetje het
eigenzinnige, de neiging om 'het zelf wel te doen'. Daarvoor ligt het
feitelijk en gevoelsmatig ver genoeg weg van Middelburg, Den Haag
en Brussel. Daarom zal het er ook hopelijk een beetje buitengewoon
blijven.
96
