Aldo van Eyck
GERRIT SCHOENMAKERS
1918 - 1999
Leeuw in de Orde van de Nederlandse Architecten
Gerrit Schoenmakers was van 1978 tot 1994 wethouder van Middelburg.
In de periode 1986 - 1994 beheerde hij onder andere de portefeuilles Stads
vernieuwing en Ruimtelijke Ordening. Hij maakte zich sterk voor een hoog
waardige stedenbouwkundige en architectonische reconstructie van het
Maisbaaigebied. Daarbij kwam hij in contact met de dit jaar overleden
Aldo van Eyck. In dit artikel blikt hij terug op die periode.
Wat een geluk dat Aldo Van Eyck geen schrijver of kunstschilder is
geworden. Hij koos voor de architectuur en daarmee voor de afhan
kelijkheid van opdrachtgevers, ontwikkelaars, politici en anderen die,
geïnspireerd door culturele onverschilligheid of intellectuele luiheid,
ontwerpen willen wijzigen, of nog erger, domweg toevoegen aan het
dossier 'Nooit gebouwd in Nederland'.
Welbespraakt als Van Eyck was en voortgejaagd door een nauwelijks
te kalmeren emotie, trok hij ten strijde voor de persoonlijke vrijheid
van expressie en het recht om daarin gehoord en gerespecteerd te
worden.
Toen het College van Burgemeester en Wethouders van Amsterdam
in 1950 besloot om de muurschildering van Karei Appel 'Vragende
Kinderen' in de koffiekamer van het Amsterdamse stadhuis met de
witkwast weg te kalken, kwam Van Eyck - zelf op dat moment in
dienst van Publieke Werken in Amsterdam - voor de jonge schilder
in het geweer. "Zij zijn voor de dingen, die jij tot een verbeelde eenheid
hebt gemaakt, zo ontvankelijk als gruis. Ze hebben een zintuig verloren, een
hormonensoort te weinig. Ga van plaats tot plaats de wereld door en je zult
zien, dat het overal hetzelfde is, dat juist deze mensen, tot onheil van de
gemeenschap, hun laatste kansen in de politiek zoeken, deze universele ver
gaarbak der verbeeldingslozen."
Dit citaat kan met vele andere worden uitgebreid en het betreft aller
minst een jeugdzonde.
Gedurende zijn hele leven is Van Eyck met dezelfde ferventie blijven
getuigen van zijn opvattingen en ergernissen. Daarin was hij conse
quent op een te prijzen, compromisloze manier. Het leverde hem de
kwalificatie op dat hij lastig was. "Ja meneer Van Eyck", vertelde hij,
179
