OOSTERSCHELDE
Rechterpagina, boven:
De haven Rattekaai
benoorden Rilland geeft
toegang tot het
Verdronken Land van
Zuid-Beveland.
Rechterpagina, onder:
Kleine dukdalf in de
haven Rattekaai, Zuid-
Beveland
met beleidsmatige uitwerking in bijvoorbeeld de Nota Landschap en
het Structuurschema Groene Ruimte.
Archeologische en cultuurhistorische waarden worden vastgesteld
na inventarisatie. Er zijn intussen talrijke ambtelijke procedures om
uit die inventarisatie conclusies te trekken voor de ruimtelijke ont
wikkeling. Een korte opsomming levert een indruk van overdaad op.
Dit heeft te maken met de verschillende overheidsniveaus die bij de
planologie en bescherming zijn betrokken. Voor planologie op
gemeentelijk niveau is er de Cultuurhistorische Effectrapportage
(CHER), gebruikt bij toetsing van ruimtelijke plannen. Ook de
Milieu-Effectrapportage (MER) biedt mogelijkheden voor het inpas
sen van cultuurhistorische waarden. Een Cultuurhistorische
Verkenning (CV) is aan de orde bij stedenbouwkundige plannen.
Het doel is ook hier een cultuurhistorisch geïnspireerde ruimtelijke
ontwikkeling.
De meest grootschalige aanpak vindt plaats met behulp van de zoge
naamde Cultuurhistorische Hoofdstructuur (CHS). Deze omschrijft in
hoofdlijnen karakter, samenhang en (cultuurhistorische) waarde van
een groter gebied, zoals een provincie. Hoe groter de gaafheid van en
de samenhang tussen aanwezige cultuurhistorische elementen, des te
waardevoller zo'n gebied wordt geacht. In een Cultuurhistorische
Hoofdstructuur worden landschappelijke hoofdeenheden onderschei
den, en elementen die de cultuurhistorische (belevings)waarde van
een gebied versterken of bedreigen.
Het Rijk onderneemt nu met het project 'Belvedere', waarvan de eer
ste fase eind 1998 is afgesloten, een poging om een dergelijke inventa
risatie op nationaal niveau te ontwikkelen. Waar het bij Belvedere om
gaat is 'stapeling' van cultuurhistorische waarden. De gebieden met
'gestapelde' waarden bezitten 'integrale cultuurhistorische betekenis'
(naar analogie van de 'integrale' milieubescherming?), waarvoor het
Rijk verantwoordelijkheid wil dragen. Aldus geselecteerde gebieden
(en steden) behoren tot de belangrijkste cultuurhistorische gebieden
van Nederland, op grond van hun internationale betekenis, represen
tativiteit voor het Nederlandse cultureel erfgoed en nationale zeld
zaamheid. Ook de 'witte gebieden' kunnen cultuurhistorische beteke
nis hebben, wordt nadrukkelijk gesteld - maar niet van dien aard dat
het Rijk hiervoor verantwoording wil dragen.
Verrekijker en tel raam
Het rijksbeleid lijkt vooralsnog blind voor de internationale archeolo
gische waarde van de verdronken landen in de Ooster- en Wester-
schelde. Ze spelen geen rol in 'conceptkaarten' van Belvedere, waarin
bijvoorbeeld wel de Brede Watering Bewesten Yerseke is aangeduid
als een stapelgebied met archeologische, bouwkundige en historisch-
geografische waarden.
42
