D E R I K OE PAGTER
Aan de rood-witte
rozen was een kaartje
bevestigd: Free Press.
het congres werd gepresenteerd. Op het podium bleef één stoel
leeg. Die van de Chinese Gao Yu. Ze had de prijs in 1995 gekre
gen en in 1997, een maand voor het congres, op 3 mei, op voor
dracht van de FIEJ ook nog eens de Unesco-prijs voor persvrij
heid. Gao Yu zit een gevangenisstraf van zes jaar uit vanwege
artikelen, die ze over de economische hervormingen in China
publiceerde in een tijdschrift in Hong Kong, artikelen die door de
Chinese overheid als landverraad zijn aangemerkt. De ernstig
zieke journaliste deelt nu een cel met twaalf anderen, waaronder
vijf moordenaars.
Als hij me het verhaal vertelt van die ene stoel, die leeg bleef en
waarop de roos werd gelegd als symbool van een machteloze soli
dariteit, als hij me vertelt hoe de winnares van 1992, de Chinese
Dai Qing, in een bescheiden protest zonder roos de zaal instapte
en hoe na deze stille demonstratie van slechts een paar seconden
de Zuidafrikaanse winnaar uit 1986, Anthony Fleard, spontaan
het idee van 'Network of the Golden Pen of Freedom' lanceerde,
welk netwerk direct een oproep aan het Chinese bewind deed om
Gao Yu vrij te laten, dan is dat een verhaal dat me raakt.
Het raakt me vanwege de gebeurtenis op zich, ook vanwege De
Pagters toon, waarin zijn eigen gedrevenheid voor de idealen van
vrijheid en democratie doorklinkt.
Individualist
Om een schets van zijn portret wat meer aan te zetten moet de
notie 'individualisme' worden toegevoegd.
Toen hij in 1956 als zestienjarige voor het eerst naar het land
van de grenzeloze mogelijkheden trok, raakte hij geïmponeerd.
Dat is wel begrijpelijk na een oorlogse en na-oorlogse periode in
het wat bekrompen Middelburg. Beelden van puinhopen en
wederopbouw, van water en drooglegging. Daar zat dynamiek in,
maar toch ook een kleinsteedsheid en burgerlijkheid, die als sfeer
nog van voor de oorlog stamde. Christelijke lagere school aan de
Singelstraat, daarna de H.B.S. Zijn vader was van gereformeerde
origine, maar die oorsprong ontgroeid, zijn moeder was vrijzinnig
hervormd, het gezin te typeren als een artistiek middenklasse
milieu: dat werd de wat deftige, hervormd georiënteerde lagere
school van Kranendonk. De H.B.S. van Middelburg in de Sint
Pieterstraat had ook renommee. Deze was, samen met die van
Goes, zelfs als eerste Rijks Hogere Burger School in 1865 opgericht.
Hij is nooit blijven zitten, was dus nog jong toen hij zijn diploma
behaalde. Een sollicitatie naar een beurs voor een jaar op een
Highschool in het Midden-Westen van de Verenigde Staten werd
gehonoreerd.
44
