AFSCHEID VAN JACOB CATS
zienigheid het lot van de mensheid bepaald heeft. Hangt ons lot
af van het verschijnen van een komeet? De strijd werd ongemeen
heftig gevoerd. Ik heb opgeroepen tot verzoening van de stand
punten. In mijn visie is het strijdig met Gods voorzienigheid om
ons doen en laten te willen baseren op sterren.
Op godsdienstig terrein was het jaar 1618 van uitzonderlijk belang.
Op de Dordtse Synode is de heilloze strijd tussen de Remonstran
ten en Contraremonstranten eindelijk beslecht. Deze twist heeft
onze gewesten hopeloos verscheurd. De Remonstranten hebben
het pleit verloren, maar gelukkig zijn ze niet verslagen. Ik zie het
als onze belangrijkste opgave om verzoeningsgezind naast elkaar
te leven. Het gelijk ligt bij God en niet bij de mens. Als dichter
wie de letteren na aan het hart liggen, zie ik 1618 als het jaar
waarin een hoogst belangrijke stap is gezet naar de eenwording
van onze taal.
De volledige vertaling van de Bijbel, waartoe de Staten op de
Synode hebben besloten, zal verstrekkende gevolgen hebben voor
de eenwording van ons volk. Eindelijk zijn er beslissingen geno
men op het gebied van spelling, woordgebruik en grammatica
waar heel de Republiek met smart op zit te wachten. Ik verwacht
dat straks die nieuwe bijbel in ieder gereformeerd gezin gelezen
zal worden. De invloed daarvan op onze taal zal onschatbaar
groot zijn.
1618 is ook het jaar van ingrijpende politieke gebeurtenissen geweest.
De raadpensionaris van Holland, de advocaat van den lande, johan van
Oldenbarnevelt, werd door toedoen van Prins Maurits van hoogverraad
beschuldigd. Het jaar daarop is hij op het Binnenhof onthoofd. Hoe denkt
u als jurist over dit vonnis?
Ik spreek liever geen oordeel uit over dit vonnis. Ik denk dat hele
generaties rechtsgeleerden daar nog het hoofd over zullen breken.
Ik ben van mening dat er dingen gebeuren waar men later spijt
van heeft, als de partijen verblind en de gemoederen verhit zijn.
Alleen vrede, eendracht en verzoeningsgezindheid kunnen onze
Staat sterk en welvarend maken.
Maar uw raadpensionarisschap is toch ook een politieke functie:
u zult toch als zodanig met de diverse opvattingen in de Republiek te
maken krijgen!
In de eerste plaats ben ik dienaar van de Staten en als zodanig is
mijn mening ondergeschikt aan de opvattingen van de meerder
heid. Ik ben geen partijman. Mijn aard neigt naar verzoening en
het samenbrengen van tegenstellingen. In de jaren van het
166
