BRUG MET VLAANDEREN
Voor mij is het Vlistergent-model de juiste aanzet voor een nieu
we regionale strategie met een centrale Noord-Zuid-corridor.
Maar zo'n model met een duurzame ontwikkeling als leiddraad
kan slechts slagen, indien iedereen op dezelfde lijn zit. Het toe
komstbeeld moet worden gedragen. In eerste instantie voor de
Zeeuwen zelf, maar men mag niet vergeten dat ook de Antwerpe
naars, de Rotterdammers en de Gentenaars eraan mee moeten
doen.
De scenario's die men nu hier en daar probeert uit te dokteren,
zijn van bovenaf gedirigeerd (top-down) en hebben geen regio
naal draagvlak (bottom-up). De Benelux Structuurschets, de
Vierde Nota op de Ruimtelijke Ordening en het Ruimtelijk
Structuurplan Vlaanderen - het zijn stuk voor stuk voorbeelden
van dit top-down dirigisme. Als de bewoners zich niet betrokken
voelen bij deze beweging naar duurzame ontwikkeling, blijft de
hele discussie hangen in de politieke en wetenschappelijke sfeer.
Veel Vlaamse bedrijven gaan vandaag trouwens al verder dan de
overheid. De bedrijven zullen dan ook geen moeite hebben met
de gewijzigde 'public choice'.
Tuin van Eden
Een draagvlak is uiterst belangrijk. Toch zal de samenleving niet
uit overtuiging naar een duurzame ontwikkeling 'toegroeien'. De
gedragsverandering zal moeten worden gestimuleerd: voor een
deel op vrijwillige basis en voor een deel via de overheid. Deze
overheidsstimulering (niet 'bemoeienis') zal op termijn kunnen
worden beperkt, wanneer de zorg voor de kwaliteit van ruimte en
leefmilieu integraal deel uitmaakt van onze cultuur. Het is een
kwestie van laveren, of zoals A. Verbruggen in Het geluk voorbij,
een milieu-economisch essay (Brugge 1991), het stelde: "In de tuin
van Eden leven allen in perfecte harmonie samen. Ieders plaats en
taken zijn verinnerlijkt. Dit stemt echter niet overal overeen met
de realiteit. Immers dat deel van de collectiviteit dat zich aange
sproken voelt door betreffende problemen zal een inspanning
leveren. Tegenover de tuin van Eden staat het Leviathan van
Hobbes1 waar een repressieve organisatie is van de maatschappij.
Daartoe wordt een beroep gedaan op de staat of andere machts
vormen. Alle problemen tot aanpak van de milieuproblematiek
situeren zich in het spanningsveld tussen de polen."
I Thomas Hobbes 1588-1679, Brits filosoof, schreef Leviathan or the matter,
form and power of a commonwealth ecclesiastical and civil. Hobbes schrijft
daarin dat mensen handelen vanuit de angst voor de dood en een egoïstisch
streven naar zelfbehoud.
138
