BRUG MET VLAANDEREN
met het milieu, onze leefwereld, zullen natuurlijk onze productie-
en consumptiepatronen grondig moeten veranderen. Dat vereist
behalve persoonlijke discipline, ook en vooral een maatschappe
lijk draagvlak en een bestuurlijke strategie. Daarvoor moeten tra
ditionele denkpatronen losgelaten worden. We moeten beseffen
dat ons eigen huis - noem het onze streek of regio - diverse kwali
teiten bezit. Die bijzondere eigenschappen moeten we uitbuiten in
een Vlaams-Nederlands grensoverschrijdend perspectief. Dat
biedt de mogelijkheid het spanningsveld tussen economische en
ecologische potenties een evenwichtiger, harmonieuzer status te
geven binnen deze regio. Als je de specifieke economische kwali
teiten van een gebied uitbuit, kun je ruimte scheppen voor de eco
logische kwaliteiten van andere gebieden. Maar dat gaat niet van
de ene op de andere dag.
Gezamenlijke strategie
Denkpatronen hebben een geschiedenis. Als we ons daarbij
neerleggen en nu niet duidelijk maken hoe de toekomst van het
Scheldebekken er uit kan zien, zal het denk- en besluitvormings
proces van onze overheden 'ongestoord' verdergaan. Ook zullen
we dan de kans missen de burgers, die in onze democratische
samenleving de overheid kiezen, bewust te maken van de nieuwe
situatie in deze regio. Hier ligt een essentiële taak voor het onder
wijs. Behalve aan topografische kennis zou het onderwijs aan
dacht moeten schenken aan inzicht in 'ruimtelijke kwaliteit', onge
acht de historische patronen die het denken van beleidsmakers
veelal beheersen. In Vlaanderen en ook bij sommige groepen in
Zeeland wordt het Scheldebekken, meer bepaald het estuarium,
nog steeds vrij eenzijdig gezien als een louter economische poten
tie voor industriële havenontwikkeling. Er zijn natuurlijk ook
Vlaamse kritische stemmen. Die pleiten voor beheersbaarheid van
de mobiliteit en voor een verantwoorde ruimtelijke ontwikkeling.
In een gezamenlijk Vlaams-Zeeuws ontwikkelingsprogramma zou
die kritische analyse een uitgangspunt kunnen zijn om de politie
ke grens van 1839 van de kaart te vegen. Na anderhalve eeuw
gescheiden ontwikkeling zouden in een gezamenlijke strategie de
lijnen voor een toekomstscenario uitgezet moeten worden, waar
bij 'duurzaamheid' het leidende principe is.
Duurzame ontwikkeling: een breed begrip
Modellen voor de toekomst van de Rijn-Schelde-Delta in het
algemeen en Zeeland in het bijzonder, zijn met name gericht op
milieuvergunningen. Een maatschappelijke discussie over milieu-
134
