42
Scholen
Een derde en zeker niet een minder be
langrijke reden om struikelstenen te plaat
sen is het educatieve aspect ervan. We
hebben in een aantal plaatsen de scholen
betrokken bij het project door contact te
leggen met de docenten geschiedenis,
met het verzoek aandacht te schenken
aan de verhalen achter de struikelstenen
en het project op te nemen in het curricu
lum. Daarbij zal in een later stadium onze
website hopelijk een belangrijke rol kunnen
spelen. Informatie daarop moet toegan
kelijk zijn voor middelbare scholieren, bij
voorbeeld om een werkstuk te maken. We
zijn zeker niet van plan ons te beperken tot
het verleden, we willen met name via de
website proberen het weer oplevende anti
semitisme en alle andere vormen van haat
aan de kaak te stellen en zo hopelijk bij te
dragen aan een iets tolerantere wereld.
Namen en verwantschappen
Historisch onderzoek is een van de be
langrijke onderdelen van het project. Bij
zo'n gevoelig onderwerp als het herdenken
van vermoorde Joden is het belangrijk om
geen fouten te maken in namen en andere
gegevens. Zelfs in het toch zeer zorgvuldi
ge digitale Joods Monument staan fouten,
simpelweg omdat het soms moeilijk is alle
gegevens van de ruim 102 duizend slacht
offers correct of volledig op te nemen. Wij
besteden dan ook veel tijd aan onderzoek.
Niet alleen naar de levensverhalen van
degenen voor wie we steentjes plaatsen.
Ook proberen we nabestaanden of verre
verwanten te achterhalen om deze uit te
nodigen bij de steenplaatsing. Regelmatig
gaat het genealogisch onderzoek via de
grootouders en soms overgrootouders van
slachtoffers om te kijken of er verwanten
als achterneven of -nichten zijn. Het is
schrijnend om dan te ontdekken dat er van
een familie niemand meer te vinden is om
dat ze allemaal zijn geëindigd in Auschwitz
of Sobibor.
Iets anders wat opvalt bij dit genealogisch
onderzoek is de verwantschap tussen de
Joodse families. Dat is niet verwonderlijk
want in Zeeland waren niet veel Joden
en men trouwde dus al snel met degenen
die enigszins in de buurt woonden. Zo
zijn bijvoorbeeld de Middelburgse families
Van Dam, Polak en Braasem verwant en
ook de families Jesaijes en Van Wittene.
Om iets meer over hun levens te vinden
werden steeds de krantenbanken geraad
pleegd en ook de verschillende boeken die
in de loop der jaren verschenen zijn over
het Joodse leven in Zeeland.
Betrokkenheid
Het is opvallend dat veel mensen meele
ven met het struikelstenenproject en zich
zelfs nauw betrokken kunnen voelen bij
'hun' steentjes. Aan het Molenwater in
Middelburg heeft de bewoonster naast het
steentje voor Heintje Brokmeier-Duveen,
over wie we maar weinig verhalen hebben
kunnen vinden, zelf een plaquette op haar
muurtje geplaatst met alles wat er over
haar bekend is, omdat de bewoonster dat
weinige zo schrijnend vond.
En nadat we een aantal steentjes hadden
geplaatst in de Lange Delft en deze al wat
begonnen te verweren, werd ik gebeld
door een mevrouw met de vraag of ze de
plaatjes mocht poetsen met koperpoets.
Ik vroeg het na in Berlijn en daar had men
er geen bezwaar tegen, dus dat gaf ik aan
haar door. Een tijdje geleden liep ik in de
WALCHEREN
