21
achttiende eeuw, die de periode zestiende
tot achttiende eeuw bestrijken, melden:
"1567 Abdijkerk, genaamd St. Nicolaas".
Dat is de Koorkerk. De abdij was namelijk
aanvankelijk aan Maria gewijd, maar later
ook aan Nicolaas, de schutspatroon van
zeevarenden en handelaars. De naam
Nicolaastoren zou dus meer voor de hand
liggen. Verder wordt vermeld: "1570 Abdij
toren na brand gerepareert."
De naam Lange Jan komt in deze re
gisters niet voor, en evenmin in andere
achttiende-eeuwse publicaties, zoals de
Tegenwoordige Staat van Zeeland (1751 -
1753) en Zeelands Chronyk Almanach. Het
deeltje uit 1778 van deze serie miniboek
jes meldt:tusschen de Nieuwe en
Choor-Kerk in, tegens het Auditorium, staat
op zig zelf een hooge en fraaije agtkante
Tooren, bekent onder de Naam van Abt-
dy-Tooren." Als bouwjaar wordt omstreeks
1176 opgegeven, maar dat klopt niet. De
toren dateert in oorsprong uit de tweede
helft van de veertiende eeuw. De Chronyk
Almanach vervolgt: in 1467 brandde hij
door de bliksem af "tot op het steene werk
toe". In 1512 werd hij "schooner en hooger"
opgetrokken. In 1567 brandde hij opnieuw
af door blikseminslag en werd in 1590 weer
opgebouwd. Hetzelfde gebeurde in 1712.
Ten slotte werd de Lange Jan in 1940
door oorlogsgeweld verwoest en met een
andere spits na de oorlog herbouwd. Bur
gemeester N. Bolkestein hield bij de herin-
gebruikname van de toren in 1954 een
toespraak waarin hij onder meer zei: "Zo
staat hier de Abdijtoren, de persoonlijke
vriend van iedere Middelburger, door ieder
een, ook het stadsbestuur in zijn officiële
stukken, de Lange Jan genoemd."
Hendrik Brouwer schrijft in zijn omstreeks
1800 samengestelde Olipodrigo, een soort
encyclopedie, niets over de Lange Jan. Hij
noemt de toren gewoon Abdijtoren. In een
archiefstuk uit 1844 wordt de toren "Groote
of Abdijtoren" genoemd.
Niet oud
De oudste vermelding van de naam Lange
Jan die ik vond staat in Album voor aard-
De Lange Jan, trots van Middelburg. (foto
Mieke Meijer)
rijkskunde van P.J. Mendel uit 1841. De
naam komt ook voor in A.J. van der Aa's
Nederland. Handboek voor reizigers door
ons vaderland (1849). De eerste vermel
ding in de Middelburgsche Courant dateert
uit 1865.
We mogen derhalve concluderen dat het
om een (volks)naam gaat die uit de eerste
