15
Openbare
HOI WE-PO IJ) ER.
Besluit
De effecten van de aardappelcrisis in
Vrouwenpolder komen overeen met die in
de rest van het land. Nederland reageerde
op de crisis door omschakeling van aard
appels op roggebrood en gort en het aan
kopen van aardappels, rogge en boekweit
(de grondstof voor gort) in het buitenland.
Men had dus geld over voor de volksvoe
ding, maar de aankopen compenseerden
het tekort aan calorieën niet volledig. In
Zeeland werd eerst meer tarwe gegeten,
maar toen in het tweede seizoen - 1846-
'47 - de tarweprijs steeg, werd roggebrood
de vervanger. In heel Nederland daalde
door het gebrek aan aardappels het aantal
gehouden varkens tot gemiddeld 75 pro
cent in 1846 en vervolgens tot 63 procent
van het aantal in de jaren daarvoor in
1847. Verder blijkt uit cijfers voor afzonder
lijke gemeenten in Groningen en Drenthe
dat de gezondheid van de bevolking van
regio's die minder marktgericht produceer
den minder achteruitging dan die van
marktgeoriënteerde gebieden. In die laat
ste gebieden werden méér aardappels ver
bouwd en werd de bevolking harder getrof
fen. In Groningen en Zeeland vertoonde
het percentage voor de militaire dienst ge
keurde jongens dat te kort was een duide
lijke stijging. Naar verhouding betrof het
meer arbeiderszoons dan boerenzoons.
Dat komt ongeveer overeen met wat de
gegevens over de sterfte voor de gemeen
te Vrouwenpolder suggereren: de dorps
kern met zijn arbeiders en kleinere boeren
werd zwaarder getroffen door de aardap
pelcrisis dan de buitenwijken. Misschien
waren de buitenwijken 'ouderwetser', ofte
wel minder marktgeoriënteerd, doordat
men daar nog maar kort zoveel varkens
hield. Dat was daar in 1846 misschien een
Ol' IM..1 IMMtl'E VAK du
Do \..l:.ri. II 4. V.W 111.11 HORST Sl ltl l ml trarlil.n. m..;-
«ij:»»;: tm» «lo .\mtiMli\MWHli«R<x(lwNh l«- UithMImrgI ucmmtay
Jc« 5 Wei' 18*3. dn Ion 10 uro. «»p In-I dorp «au «ion
roMM-o-#*<»/«/orin do llorber»; brwaaud bij Herrit llondergem in bol
openbaar aan «Ie meestbiedenden t erltnn|»eii
1 Ecu IIEIS, SClllTK en BAKKEET mei Enen
dm I owolVJir |l«oll M XIm «m fn-
n H *—r
wi,.« i« rmiu a
grd.. tuu,k ttlll ItB. Itma ia d* r™"'"' MdtmtUHt
m k~.r kkoi Vl.r I .1. 1!, B.«4. 17 IU 10 IU*
C!'
I Iwl'i. M MKIn, unuai. ItaiW» ta
W.i.MrW. ba" Wir«l ia «W«W B. ak m. 3A0
U, «Af r^r»»»ira af ia i-,
,7 I »-«L Ba"iua. éBUus.
«rairv, at ntraUmtr la 4* r-
klni la Iwllr t,a.l5<> l« «ta
Om J. kal'aant Min afna4nt«t n
«H.rla »«l door don bot en.fo noemde» Xoteri* Ion relWon tfctfo. des na.
mi«lib«:^ l«'»i Ittor ure. toor bol toorsobrotm Iniis. alinnk' in hol opt-nhanr
on nitn'de MmUdrdfadm tvordon tvrlnrkl:
En, bram Mm* l'aanl<nd J fMns
Vil batfpwofc MOUortra. m**". tl t>
In. W.i.^k Emyjlyofc» «o "aaa. rra ^ru, Mc,,.
T-n V«a m. SpM.na^ Baa- co McA
..„1^, Kvlt crrirjv lialiMraMit, IllMMMnMTIW-
nanlcCiKimav
\:ider, inlieblinfon bunnen verkregen tvunbn Ion Knnlnrv tan
don toormoblon \ntnri*.
Er* letter zij rentnrht tint men tien rtmrmnMng* prreic* lm TIEX
ure znl hetfinnen.
Icmtftd «UoW, Kxf-a HcUwtJe. lm* woncbrrmi das». W w boort Ac
/.rijt hrl f ottrl.
f. W44r*erg. V., JOOtAM* laimtapt 4c% Uegntwg.
n 4* 1*1» r
Openbare verkoping van een huis, schuur, bak-
keet en landbouwgronden, 3 mei 1845.
Zeeuwse Bibliotheek, Beeldbank Zeeland, AF
recordnr. 8592)
reden voor drastische inperking van de
varkensteelt, anders dan in het dorp Vrou
wenpolder, wat mogelijk betekende dat er
op die manier meer aardappels overscho
ten voor de mensen. Of betekende de aan
wezigheid van relatief veel varkens vanaf
1843 dat de bevolking in de buitenwijken in
de jaren direct vóór de crisis beter gevoed
was, zodat de extra sterfte daar in 1846 en
