Boerenliefde HHI
3
Het Middelburgsch Damescomité: hulp aan Boeren in nood
Boerenoorlogen
In 1652 stichtte de Culemborger Jan van
Riebeeck aan de Afrikaanse zuidkust een
nederzetting voor de Verenigde Oost-Indi
sche Compagnie, de latere Kaapkolonie.
De kolonie kwam in de napoleontische tijd
in Engelse handen. Tussen de calvinisti
sche, conservatieve bewoners van Neder
landse afkomst (de Boeren) en de Engel
sen boterde het niet. Daarom trokken de
Boeren rond 1840 naar het noorden (de
Grote Trek) en stichtten daar de onafhan
kelijke republieken Oranje-Vrijstaat en
Transvaal.
Omstreeks 1866 werden bij de Oranjerivier
en de Vaal diamanten en goud ontdekt. Dit
bracht een stroom van gelukzoekers op
gang, onder wie veel Engelsen. In 1877
werd Transvaal door Engeland gean
nexeerd, onderhandelingen over een fede
rale staat liepen op niets uit en ten slotte
besloten de Boeren hun onafhankelijkheid
met wapens te heroveren: de Eerste Boe
renoorlog brak uit (1880-1881). Deze werd
door de Boeren gewonnen.
Engeland liet het er echter niet bij zitten en
besloot de Boerenrepublieken onder haar
gezag te brengen. In oktober 1899 begon
de Tweede Boerenoorlog, die door de En
gelsen werd gewonnen. Met de Vrede van
Vereeniging op 31 mei 1902 kwam er, al
thans op papier, een einde aan de vijande
lijkheden.
De Boeren gaven hun verzet echter niet op
en begonnen een guerrilla-oorlog tegen de
Engelsen. Tijdens die strijd werden gevan
gengenomen Boeren - ook een groot aan
tal vrouwen en kinderen, als pressiemiddel
- in concentratiekampen opgesloten.
Betrokkenheid in Nederland
De Engelse aanval op de Boeren veroor
zaakte in ons land een golf van veront
waardiging. De regering stelde zich in het
conflict neutraal op, Engeland was immers
een onmisbare bondgenoot. Maar het Ne
derlandse volk voelde zich sterk verbon
den met de Boeren, vrijwel iedereen zag
de Engelsen als agressors en veroordeel
de hun daden. De kranten stonden vol met
ingezonden stukken en verslagen van be
togingen, gebedsdiensten, lezingen en
manifesten. Er werden bazaars en collec
tes georganiseerd, steuncomités opgericht
en er vertrok zelfs een aantal vrijwilligers
naar Zuid-Afrika om samen met de Boeren
te gaan vechten.
Op 12 mei 1881, kort na afloop van de
Eerste Boerenoorlog, was in Utrecht de
Nederlandsch Zuid-Afrikaansche Vereeni
ging opgericht. De N.Z.A.V. had als doel de
belangen van de 'stamverwanten' in Zuid-
Afrika te behartigen en de banden met hen
nauwer aan te halen. Ook wilde men hier
voorlichting geven over de gebeurtenissen
in dat land en de handel, nijverheid en
landbouw daar bevorderen. De vereniging
zette zich tijdens de Tweede Boerenoorlog
met verve voor de Boeren in.
Elite
Op de ledenlijst van de N.Z.A.V. waren de
hogere kringen, waaronder de adel, goed
vertegenwoordigd. Dat blijkt wel uit namen
als Van Heemstra, Van Harinxma thoe
Slooten, Van Ittersum, Schorer en De Vos
van Steenwijk die op die lijst prijkten. De
beroepen van de leden varieerden van
arts, burgemeester, hoogleraar tot notaris
en predikant. Een smid, timmerman of
