Q|WH
Feiten en
mededelingen
53
3ö
Duiker met sluis, Molenweg in Zoutelande, 5
februari 2014. foto Johan Francke)
Duikers en sluizen
In opdracht van het waterschap Schelde-
stromen heeft het bureau voor monumen
ten- en restauratieadvies Polderman uit
Rotterdam begin vorig jaar een inventari
satie uitgevoerd van oude duikers en slui
zen in Zeeland. Het doel hiervan was de
meest waardevolle objecten in de toe
komst te kunnen beschermen en behou
den. De medewerkers van Polderman gin
gen aan de slag met een lijst waarop het
waterschap objecten had geplaatst waar
van het zelf het vermoeden had dat ze
waardevol konden zijn. Maar al tijdens het
onderzoek moest de conclusie worden ge
trokken dat er nog meer oude duikers en
sluizen in het Zeeuwse landschap moeten
zijn dan tot dusver werd gedacht.
Het onderzoek wordt nu uitgebreid. Bureau
Polderman vraagt daarvoor de medewer
king van Zeeuwen die hun omgeving zo
goed kennen dat ook tot nu toe 'onbeken
de' duikers en sluizen in beeld kunnen
worden gebracht. Het gaat om veelal klei
ne waterbouwkundige kunstwerken die ver
in de polders en dus uit het zicht liggen. Ze
kunnen vaak overwoekerd en al behoorlijk
in verval zijn en toch een grote cultuurhis
torische waarde hebben.
Voor het juiste begrip: een duiker is een
tunnelvormige constructie die een water
gang ongehinderd door een dijk of onder
een weg kan laten stromen. Meestal is het
een koker met aan weerszijden opgaande
muren. Soms staan er nog verstevigende
schuine muren tegenaan. Duikers kunnen
in baksteen, beton of natuursteen zijn op
gebouwd. Soms kan een duiker voor een
brug worden aangezien, maar aan de bo
venzijde is hij altijd afgedekt met grond.
De gezochte sluizen zijn altijd uitwaterings
sluizen. Het zijn een soort duikers waarvan
de koker kan worden afgesloten, bijvoor
beeld met een schot of een deur, om de
waterstroom te reguleren. Sluizen zijn dan
ook meestal te herkennen aan het takel
mechaniek voor dit schot. Dit zogenoemde
windwerk staat bovenop de sluis en valt
daardoor vaak wel op in het landschap,
ook al is het in slechte staat.
De cultuurhistorische waarde van een dui
ker of een sluis kan bijvoorbeeld worden
bepaald door het feit dat ze liggen op
plaatsen waar ooit een tram- of een spoor
lijntje heeft gelopen. Het object kan ook
verwijzen naar de Tweede Wereldoorlog of
de Ramp van 1953. Vooral in oorsprong
gemetselde en met natuursteen gebouwde
objecten kunnen van belang zijn.
Als u meent een waardevolle duiker of
