1976. Van oorsprong was zij een Haagse
dame die vijftig jaar lid zou zijn geweest
van Pulchri. In haar jeugd woonde ze eni
ge tijd in Middelburg. Ze was zeer reislus
tig, met een voorkeur voor mediterrane
streken, wat in haar werk goed zichtbaar
bleef. Ze huwde met een marineofficier die
na de oorlog enkele jaren in Vlissingen di
recteur was van het Loodswezen. Na zijn
pensionering kochten ze het huis aan de
Kaai. Mies Callenfels-Carsten wordt tot de
Veerse Joffers gerekend.
Wie meer wil weten over het werk van de
Veerse kunstenaars en de geschiedenis
van de Schotse Huizen, leze Kees Lee
man, Heel de wereld trekt naar Veere
(Goes 2003). Joost Bakker was onder
meer als beeldredacteur nauw bij de tot
standkoming van het boek betrokken.
Leo Faase
Ketters van Praag tot Middelburg
Op woensdag 22 januari 2014 hield Cor
nells de Vries een lezing voor de HKW on
der de titel 'Ketters van Praag tot Middel
burg'. Eigenlijk meer een lezing over het
gebrek aan verdraagzaamheid, en met de
omschrijving van dat begrip begint De
Vries zijn lezing: "Verdraagzaamheid is de
vrijheid om een afwijkende mening of over
tuiging te hebben." Verdraagzaamheid ziet
De Vries als een onderdeel van het histo
risch proces dat met (terug)vallen en op
staan resulteert in de menselijke vrijheid.
Als verdraagzaamheid al als een verwor
venheid kan worden beschouwd, dan is
het zeker geen moderne verworvenheid.
De Romeinen kenden meer dan tweedui
zend jaar geleden al vrijheid van gods
dienst. Religieuze tegenstellingen waren
hen onbekend en tal van goden werden
door hen aanbeden. Zo vereerden zij in
onze contreien Nehalennia. Maar was Ne-
halennia niet een godin uit de Keltische
mythologie? Ne nabij, helle Noordzee,
Jaan doorschijnend licht op het water.
We kennen haar nu als Neeltje Jans. On
der Romeinse soldaten was ook de zonne
god Mithras geliefd en uit Egypte was de
Isis-cultus overgewaaid. Onder eenvoudige
handwerkslieden, slaven en soldaten be
gon het christendom populair te worden.
Ontwikkelde Romeinen hadden er weinig
mee op: het christendom was de gods
dienst van ongeletterden en was boven
dien zeer onverdraagzaam. Ronduit riskant
was echter de weigering van christenen
om de keizer te aanbidden; het bracht hen
in politiek gevaarlijk vaarwater en vervol
gingen konden niet uitblijven. Voor hen
gold wat voor alle ketters in alle tijden lijkt
te gelden: niet zozeer de afwijkende theo
logische leerstellingen maar de aantasting
van het kerkelijk en vooral het wereldlijk
gezag en daarmee van de maatschappelij
ke orde is de katalysator achter vervolging
en daaruit resulterende moordpartijen. Dat
het christendom overleefde en in 313 de
status van staatsgodsdienst kreeg, danken
we aan keizer Constantijn die een lichtend
kruis zag met de boodschap "In dit teken
zult gij overwinnen". Binnen een eeuw zou
den christenen van vervolgden tot vervol
gers worden en zou het christendom zich
geleidelijk noordwaarts over Europa ver
spreiden. Maastricht kreeg zijn eerste bis
schop: de in 384 overleden Servatius.
De kerk richtte zich echter niet alleen op
het kerstenen van heidenen, maar ook op
het bestrijden van ketterijen, van afwijken
de opvattingen binnen de eigen gemeen
schap. De oude kerkvader Augustinus pas-
