31 Een meisje in Walcherse en een in Zuid-Beve- landse streekdracht. Beiden hebben een hart van borstplaat en een vrijster van speculaas in hun handen, (foto Frans van den Driest) De Walcherse 'ielikmaeker Jan Vader (1875-1966) schrijft dat hij de 'ielikmaeker nog heeft gekend. Maar deze had op Walcheren toen niet (meer) de vorm van een vrijster. De koek was lang werpig en de kleur en de smaak leken op die van taaitaai, aldus Jan Vader. Volgens het Woordenboek der Zeeuwse Dialecten was de 'ielikmaeker een langwerpige kruidkoek waarop stukjes sukade en oran jeschilletjes lagen. De smaak leek op die van janhagel en taaitaai. In de negentiende eeuw werd de koek vooral op verkoopdagen van een boerenin- span [alles wat een boer voor zijn bedrijf nodig heeft, red.] in een koek-en-zopietent verkocht. Ook werden de koeken zo nu en dan op het platteland van Walcheren aan de deur verkocht. De 'ielikmaeker uit de tijd van Jan Vader leek niet veel meer op de hijlickmaeker uit de zeventiende eeuw. Bovendien was de Walcherse 'ielikmaeker het hele jaar door te verkrijgen en niet alleen in de maand december. Wel werden beide versierd. Smakken Er werden op Walcheren tot het begin van de twintigste eeuw in december wel vrij sters van speculaas gebakken; alleen wer den ze toen geen 'ieiikmaekers (meer) ge noemd. Op 5 december 's avonds gingen de Wal cherse jongens vanaf twaalf jaar naar de plaatselijke herberg om te smakken. Bij het smakken stonden de jongens rond het bil jart dat met een stuk zeil was afgedekt om het groene laken te beschermen, ledereen die aan het spel wilde deelnemen, moest per ronde geld inleggen. In de regel was dat een dubbeltje voor een grote prijs en een stuiver voor een kleine. De deelnemer moest proberen met dobbelstenen het hoogste aantal punten te gooien. Degene die het hoogste aantal punten had ge gooid, won de ingezette prijs. De prijzen bestonden uit de al genoemde vrijsters; vaak waren dat afbeeldingen van melk meisjes met juk en emmers. Verder waren er afbeeldingen van varkens, paarden, koeien, ruiters te paard, wagens bespan nen met twee paarden en een voerman op de bok. Sommige exemplaren waren wel zestig centimeter lang, en allemaal ge maakt van speculaas of taaitaai. Ook wa-

Tijdschriftenbank Zeeland

de Wete | 2013 | | pagina 33