31
Een meisje in Walcherse en een in Zuid-Beve-
landse streekdracht. Beiden hebben een hart
van borstplaat en een vrijster van speculaas in
hun handen, (foto Frans van den Driest)
De Walcherse 'ielikmaeker
Jan Vader (1875-1966) schrijft dat hij de
'ielikmaeker nog heeft gekend. Maar deze
had op Walcheren toen niet (meer) de
vorm van een vrijster. De koek was lang
werpig en de kleur en de smaak leken op
die van taaitaai, aldus Jan Vader. Volgens
het Woordenboek der Zeeuwse Dialecten
was de 'ielikmaeker een langwerpige
kruidkoek waarop stukjes sukade en oran
jeschilletjes lagen. De smaak leek op die
van janhagel en taaitaai.
In de negentiende eeuw werd de koek
vooral op verkoopdagen van een boerenin-
span [alles wat een boer voor zijn bedrijf
nodig heeft, red.] in een koek-en-zopietent
verkocht. Ook werden de koeken zo nu en
dan op het platteland van Walcheren aan
de deur verkocht.
De 'ielikmaeker uit de tijd van Jan Vader
leek niet veel meer op de hijlickmaeker uit
de zeventiende eeuw. Bovendien was de
Walcherse 'ielikmaeker het hele jaar door
te verkrijgen en niet alleen in de maand
december. Wel werden beide versierd.
Smakken
Er werden op Walcheren tot het begin van
de twintigste eeuw in december wel vrij
sters van speculaas gebakken; alleen wer
den ze toen geen 'ieiikmaekers (meer) ge
noemd.
Op 5 december 's avonds gingen de Wal
cherse jongens vanaf twaalf jaar naar de
plaatselijke herberg om te smakken. Bij het
smakken stonden de jongens rond het bil
jart dat met een stuk zeil was afgedekt om
het groene laken te beschermen, ledereen
die aan het spel wilde deelnemen, moest
per ronde geld inleggen. In de regel was
dat een dubbeltje voor een grote prijs en
een stuiver voor een kleine. De deelnemer
moest proberen met dobbelstenen het
hoogste aantal punten te gooien. Degene
die het hoogste aantal punten had ge
gooid, won de ingezette prijs. De prijzen
bestonden uit de al genoemde vrijsters;
vaak waren dat afbeeldingen van melk
meisjes met juk en emmers. Verder waren
er afbeeldingen van varkens, paarden,
koeien, ruiters te paard, wagens bespan
nen met twee paarden en een voerman op
de bok. Sommige exemplaren waren wel
zestig centimeter lang, en allemaal ge
maakt van speculaas of taaitaai. Ook wa-
