Kent u ze nog?
12
Vragen bij een bijzonder boek
uitgevoerd op basis van anonieme tips.
Gelukkig heeft de geallieerde opmars van
af eind augustus 1944 ook een einde ge
maakt aan de wandaden van de Land
wacht op Walcheren.
Jules Braat
Geraadpleegde bronnen:
- Nationaal Archief, Den Haag: dossiers Bij
zondere Rechtspleging betreffende Walcherse
landivachters.
- Nederlands Instituut voor Oorlogsdocumen
tatie en Holocauststudies, Amsterdam: Gene-
ralkommissariat für das Sicherheitswesen,
inv.nrs. 69, 86, 104, 110, 112, 116.
- Gemeentearchief Vlissingen (GAV): Gemeen
tebestuur Vlissingen 1937-1940, inv.nr. 225.
- GAV: Gemeentepolitie Vlissingen I, inv.nr.
425.
Sinds 1997 staat in mijn kast een bijzonder
boek, een boek (uit 1935) dat vragen op
roept. Die betreffen minder de feitelijke in
houd, maar veel meer de latere toevoegin
gen die in mijn exemplaar van dit boek zijn
aangebracht. Het boek in kwestie heet Ver
dwijnend volk, het is geschreven door Roel
Houwink (Breda, 17 januari 1899 - Zeist, 3
juni 1987) en het werd in 1935 uitgegeven
door U.M. oftewel Uitgeversmaatschappij
Holland in Amsterdam. Houwink, dichter
en schrijver, bracht zijn kinderjaren door in
Middelburg. Zijn herinneringen aan die tijd
klinken door in het dichtbundeltje Middel
burgs dagboek uit 1976.1
Verdwijnend volk is een boek zoals er tus
sen beide wereldoorlogen meer versche
nen als uiting van in brede kring levende
heimwee naar wat op het punt stond te
verdwijnen: het platteland, de plattelands
cultuur en de boer "als verdwijnend men-
schentype". Na een voorwoord door
Theodor Haecker (1879-1945) en enkele
inleidende bespiegelingen, telt Verdwij
nend volk dertig paragrafen waarin het ka
rakter van de boer aan de hand van even
zoveel portretfoto's wordt geschetst. Dat le
vert titels op als 'De slimme boer', 'De ou
bollige boer' en 'Een blijmoedige'.
De zwart-witfoto's zijn van de hand van fo
tograaf Hans Gilberg. Ook hij was betrok
ken bij andere, verwante uitgaven. Zo ver
zorgde hij de foto's in het Groot-Neder
lands Boerenboek dat in 1936 onder re
dactie van Anne de Vries verscheen, en
die in Volk bij den weg, in 1937 versche
nen onder redactie van Roel Houwink. De
portretfoto's voor Verdwijnend volk maakte
hij in 1933, "toen hij met zijn toestel rond
dwaalde over de Middelburgsche markt".
Dat geldt althans voor de Zeeuwen in het
boek; dat zijn er negentien; de overigen
zijn Veluwse boeren. Het psychologiseren
gebeurt vooral op basis van de gelaats-
