Leverbot
Deze laatste waarneming was van groot
belang voor Numan omdat hij daardoor
een indruk kon verkrijgen van het vóórko
men van leverbotbesmettingen. De lever-
bot is een twee tot drie cm platte worm,
die in de lever huist, voornamelijk bij scha
pen. Eén leverbot kan 40 duizend tot een
miljoen eieren produceren, die met de
mest in de wei terechtkomen. Deze eieren
maken een ontwikkelingsstadium door in
slakjes. Daarna worden ze als larve door
het vee met het gras opgenomen, doorbo
ren vervolgens de darmwand en nestelen
zich in de lever. In natte zomers kan wel
50 tot 75 procent van de schapen aan de
gevolgen van zo'n infectie lijden. De waar
nemingen van deze ziekte waren zo
belangrijk omdat men in Zeeland minder
leverbotten verwachtte door de zilte onder
grond, waardoor er minder slakjes zouden
voorkomen.
Erkentelijk
Numan was Van Opdorp zeer erkentelijk
voor zijn moeite om waarnemingen door te
geven, zoals blijkt uit de volgende reactie.
"Bedankt voor de toegezonden waarne
ming, waarvan in het eerste nummer [van
het Magazijn], dat met het voorjaar 1830
staat uit te komen wel gebruik zal kunnen
worden gemaakt. Gerecommandeerd dat
hij iets over de veeartsenijkunde of ziekte
kunde en geneeskunde kan bijdragen
waarvoor het tijdschrift openstaat.
Bedankt voor de ondersteuning mijner
pogingen in de uitbouw der veeartsenij-
kundige kennis welke tot dusver in ons
land is verwaarloosd.
Verzocht iets te vernemen over de ziekten
of sterften onder de paarden op sommige
plaatsen in Zeeland en of zulks ook aan
het vocht (zoogenaamde honingdauw) of
brand zou kunnen worden toegeschreven,
hetwelk men, zoals ik hoor, dit jaar veel in
tarwe heeft waargenomen. Het zal mij aan
genaam zijn hiervan iets te vernemen.
Deze zaak moet een nieuw punt van
onderzoek worden, ook voor den mensch."
Tot slot
Het is merkwaardig dat Van Opdorp con
tact zocht met Numan en dat hij zijn erva
ringen aan hem voorlegde. Dit was voor
een arts ongebruikelijk, omdat de behan
deling van dieren niet bij de stand van de
artsen paste.
Het is jammer dat Van Opdorp geen
gehoor heeft gegeven aan het verzoek van
Numan om aandacht te schenken aan de
sterfte onder paarden. Kennelijk kreeg hij
het te druk met de uitgave van het Tijd
schrift ter bevordering der physiologische
genees- en heelkunde.
E.P. Oldenkamp
Voor dit artikel is veel dank verschuldigd
aan de onlangs overleden heer G. van
Opdorp, nakomeling van J.H. van Opdorp,
en aan het Instituut voor Maritieme Histo
rie in Den Haag.
De afbeeldingen bij dit artikel zijn afkom
stig uit de privécollectie van de auteur.
1. Een vertaling van het hoek van J.N. Rohl-
wes, 'Allgemeines Vieharzneibuch oder Unter-
richt', Berlijn 1802.
2. In 's-Heerenhoek bevond zich in 1829 geen
rijksveearts. De eerste rijksveearts in Zuid-
Beveland, Laurentius van Kalmthout, werd in
1838 te Goes gestationeerd.
3. De archipel van Chagos ligt in de Indische
