Bijeenkomsten
M
Buitenheemse excursie:
Gorinchem, Woudrichem,
slot Loevestein
Ook in 2002 ondernam onze kring een bui
tenheemse excursie en wel op zaterdag 28
september. Twee volle bussen vertrokken
richting vestingstad Gorinchem (Gorkum),
een stad bekend van de wegenkaarten: je
rijdt er meestal langs, met een redelijke
snelheid op weg naar een verder doel. Dat
is echter onterecht, want Gorinchem is een
prachtig oud stadje met een rijke geschie
denis.
De ligging aan een knooppunt van wegen
en waterwegen (Linge, Maas en Merwede)
heeft haar stempel gedrukt op de stad.
Bovendien ligt Gorinchem op het punt
waar de provincies Zuid-Holland, Gelder
land en Noord-Brabant elkaar raken, en de
stad had dus ook een strategisch belang.
Ooit was Gorinchem ook een belangrijk
centrum van visserij, (vee)markten en han
del.
De stad is bijna duizend jaar geleden ont
staan rond een hoeve. De geschiedenis
verhaalt van een "smalle strook grond met
een dorp en een kasteeltje, gelegen langs
de Merwede", die in de dertiende eeuw in
het bezit kwam van de heren van Arkel.
Deze familie heeft een stempel op de stad
gedrukt en haar onder andere stadsrech
ten verleend in 1382.
Een van de gidsen die de boeiende rond
wandeling door de stad verzorgden, ver
haalde van een zekere heer Gorinc die
zijn 'heim' had in de omgeving. Vandaar
dus de naam Gorinchem: heim van Gorinc.
De oude middeleeuwse muur bleek in de
Tachtigjarige Oorlog niet voldoende
bescherming te kunnen bieden tegen het
kanonsvuur in die periode. Daarom werd in
de zestiende en zeventiende eeuw de
ommuring vervangen door een hoge wal
met uitspringende bastions. Op de vesting
wallen staan de stellingmolens Nooit Vol
maakt (1718) en De Hoop, nog werkende
korenmolens.
De nieuwe wal voldeed beter in een tijd
waarin de stad de eerste veste in de Hol
landse Waterlinie was.
Door krijgshandelingen werd er in de loop
der tijd veel schade aan de gebouwen bin
nen de stad toegebracht, waardoor een
grote variatie aan bouwstijlen ontstond. Dit
geeft Gorinchem haar charme.
Tijdens de rondwandeling kregen we een
goed beeld van de stad. Het uit 1860 date
rende Oude Stadhuis is prachtig gelegen
aan de Grote Markt. Hier zijn nu onder
meer de VVV en het Gorcums Museum
gevestigd. Ook aan de Grote Markt herin
nert een klein poortje, het zogenoemde
Hugo de Grootpoortje, aan de ontsnapping
van Hugo de Groot in de boekenkist uit
Loevestein op 22 maart 1621. Het poortje
is een overblijfsel van het huis De Gulden
Roos van de familie Daetselaer. Zij hielpen
Hugo de Groot bij zijn verdere vlucht. Hij
wist onopgemerkt bij het veer aan de Mer
wede te komen, om zo uit het voor hem
gevaarlijke Holland te ontsnappen.
Bepalend voor de aanblik van Gorinchem
is de Grote Kerk, met de Sint Janstoren.
De toren is duidelijk veel ouder (1517) dan
de kerk. De toren is bijzonder door de knik
tussen het onderste en het bovenste deei.
Tijdens de bouw is de onderbouw scheef
gezakt, waarna de bovenbouw er lood
recht op gezet is. De gotische kerk die
erbij hoorde, was in de negentiende eeuw
zo in verval geraakt dat rond 1850 moest
worden besloten tot afbraak. Daarvoor in
de plaats kwam een gebouw in romaanse
stijl.